Franciszek Szmajduch, Maksymilian Tomas, Józef Szczotka, Edward Herman, Paweł Myszor, Alojzy Braum, Augustyn Pietroniec, Alfons Szymiczek, Brunon Szmatol – to powstańcy, których szczątki spoczywają na wireckim cmentarzu parafialnym.
W ramach uczczenia 100. rocznicy Powstań Śląskich Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach remontuje ich groby. Niestety w archiwach brakuje szerszych danych dotyczących wspomnianych osób. Dlatego władze miasta proszą mieszkańców o przekazanie informacji na ich temat do Wydziału Komunikacji Społecznej i Promocji Miasta.
Informacje można przekazywać osobiście (budynek A urzędu miasta, pokój 325), mailowo na adres: rozwoj@ruda-sl.pl lub telefoniczne pod numerem 32 244 90 46.
W tym roku będziemy obchodzić setną rocznicę II Powstania Śląskiego
Zostało ono ogłoszone przez Dowództwo Główne Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego 19/20 sierpnia 1920 roku. W tym czasie trwały już przygotowania do plebiscytu, którego wyniki miały zadecydować o przynależności państwowej Śląska. Bojówki niemieckie próbowały zbrojnie opanować teren plebiscytowy i napadały na polskie lokale. Powstańcy domagali się usunięcia z obszaru plebiscytowego niemieckiej Policji Bezpieczeństwa, utworzenia mieszanej policji polsko-niemieckiej i straży obywatelskiej, a także ukarania sprawców napadów. Działania zbrojne poprzedziły wiece przeciwko antypolskiemu terrorowi, które zorganizowano m.in. w Wirku, Rudzie, Zabrzu, Chorzowie czy Katowicach. 19 sierpnia polscy górnicy przystąpili do strajku generalnego, który 20 sierpnia ogarnął niemal cały Górny Śląsk. Strajk szkolny rozpoczęła również młodzież, która domagała się równouprawnienia dla języka polskiego.
Największe rozmiary powstanie przyjęło w powiatach okręgu przemysłowego, gdzie w walkach wzięło udział ponad 5 tysięcy uzbrojonych osób. Oddziały opanowały Królewską Hutę (dzisiejszy Chorzów), Mikołów, Radzionków czy Nakło Śląskie, a także powiat pszczyński, raciborski i większość powiatu bytomskiego, jednak bez terenu Wirku. Udało się zająć Bielszowice, Halembę i Rudę, a także m.in. Makoszowy, Bujaków, Paniówki, Paniowy oraz Mikulczyce. 24 sierpnia prawie cały powiat zabrski został zajęty przez oddziały powstańcze, jedynie Zabrze i Zaborze znajdowało się pod kontrolą wojsk francuskich. Do walk doszło również na terenach powiatów: kluczborskiego, oleskiego i opolskiego, ale działania miały tam charakter demonstracyjny.
W ciągu dwóch dni powstańcy zdołali opanować znaczną część okręgu przemysłowego. Oddziały przerwały sieć telekomunikacyjną, opanowały kluczowe obiekty, przejmowały ich ochronę i skutecznie przeciwdziałały próbom dywersji ze strony Niemiec. Rozbito główne punkty oporu bojówek niemieckich i Sipo.
24 sierpnia Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku przychyliła się do postulatu powstańców i nakazała rozwiązać niemiecką Sipo. Wojciech Korfanty ogłosił zakończenie działań, jednak potyczki trwały jeszcze do 28 sierpnia. Po powstaniu Komisja wprowadziła mieszane jednostki polsko-niemieckie Abstimmungspolizei (Apo), zapowiedziała ukaranie przywódców antypolskich wystąpień oraz usunięcie z obszaru objętego plebiscytem osób, które przybyły tu po 1 sierpnia 1919 roku. Wprowadzono również szereg postulatów zmierzających do równouprawnienia Polaków z Niemcami.
20 marca 1921 przeprowadzono plebiscyt. Uczestniczyło w nim 96,5 proc. osób z obszaru plebiscytowego. Głosować mogły również osoby, które wyemigrowały ze Śląska. Przyjechało 182 tys. emigrantów z Niemiec, z Polski - 10 tys. Niesprawiedliwy podział Górnego Śląska zaproponowany przez delegatów pochodzących z Włoch i Anglii spowodował wybuch III Powstania Śląskiego, które rozpoczęło się 2/3 maja 1921 roku.