Alergie, zarówno sezonowe jak i całoroczne, są coraz częstszym problemem zdrowotnym, dotykającym ludzi na całym świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), alergie zaliczają się do najczęstszych przewlekłych chorób, a ich występowanie wciąż rośnie, zwłaszcza w krajach rozwiniętych. Alergie mogą manifestować się w wielu formach, od łagodnych reakcji takich jak katar sienny po poważne stany zagrażające życiu, jak anafilaksja. Sprawdźmy zatem, jakie są przyczyny alergii i jak możemy z nią walczyć!
Sprawdź także: Alergolog Ruda Śląska
Czynniki wywołujące alergię
Alergie mogą być wywołane przez różnorodne czynniki, które można podzielić na kilka głównych grup w zależności od rodzaju i źródła alergenu:
1. Alergeny środowiskowe:
- Pyłki roślin: Jedne z najczęstszych alergenów sezonowych, które powodują katar sienny. Pyłki te mogą pochodzić z drzew, traw, chwastów i mogą być przenoszone przez wiatr na duże odległości.
- Roztocza kurzu domowego: Są przyczyną alergii całorocznych i mogą wywoływać objawy takie jak kichanie, zatkany nos oraz problemy z oddychaniem.
- Sierść zwierząt: Białka znajdujące się w sierści, skórze, ślinie i moczu zwierząt domowych, jak psy i koty, mogą prowadzić do reakcji alergicznych.
2. Alergeny pokarmowe:
- Orzechy, mleko, jaja, soja, pszenica, ryby i skorupiaki: To najczęściej występujące alergeny pokarmowe, które mogą powodować od lekkich reakcji po bardzo poważne, zagrażające życiu stany, takie jak anafilaksja.
- Dodatki do żywności: Konserwanty, barwniki i inne dodatki mogą także wywołać reakcje alergiczne.
3. Alergeny kontaktowe:
- Lateks: Znajdujący się w wielu produktach, od rękawiczek medycznych po balony, może wywołać reakcje skórne i inne objawy alergiczne.
- Nikiel i inne metale: Często używane w biżuterii i guzikach, mogą powodować kontaktowe zapalenie skóry.
- Kosmetyki i środki chemiczne: Perfumy, środki czystości, detergenty i inne mogą wywoływać alergiczne reakcje skórne.
4. Inne przyczyny:
- Ukąszenia owadów: Jady owadów, takie jak pszczół, os, czy mrówek mogą prowadzić do ciężkich reakcji alergicznych.
- Leki: Niektóre leki, w tym antybiotyki i leki przeciwbólowe, mogą wywołać alergiczne reakcje, które w niektórych przypadkach mogą być groźne dla życia.
Diagnostyka alergii
Diagnostyka alergii jest procesem, który pozwala zidentyfikować specyficzne alergeny wywołujące reakcje alergiczne u danego pacjenta. Obejmuje ona kilka etapów, od wywiadu medycznego po zaawansowane testy alergiczne:
1. Wywiad medyczny:
- Lekarz rozpoczyna diagnostykę od przeprowadzenia szczegółowego wywiadu medycznego, aby zrozumieć historię zdrowotną pacjenta, jego objawy i okoliczności, w których występują. Pytania mogą dotyczyć rodzaju objawów, czasu ich występowania, a także informacji o alergiach w rodzinie.
2. Badanie fizykalne:
- Lekarz przeprowadza badanie fizykalne, aby sprawdzić obecność typowych objawów alergii, takich jak zaczerwienienie skóry, obrzęki czy zmiany w obrębie układu oddechowego.
3. Testy skórne (prick testy):
- Jest to jedna z najczęściej stosowanych metod diagnozowania alergii. Polega na nanieśniu na skórę kropli zawierających potencjalne alergeny, a następnie delikatnym nakłuciu skóry, aby substancja alergenna mogła wniknąć pod powierzchnię skóry. Obserwuje się reakcję, która jeśli jest pozytywna, objawia się powstawaniem bąbla i zaczerwienieniem.
4. Testy płatkowe (patch testy):
- Używane głównie do diagnozowania alergii kontaktowych. Test polega na umieszczeniu alergenu na specjalnym płatku, który następnie przykleja się do skóry na 48 godzin. Po tym czasie lekarz ocenia reakcję skóry.
5. Testy krwi (RAST, ELISA):
- Pozwalają wykryć obecność specyficznych przeciwciał IgE w krwi, które są odpowiedzialne za reakcje alergiczne. Są szczególnie przydatne, gdy testy skórne nie mogą być wykonane, na przykład z powodu przyjmowania leków antyhistaminowych lub obecności rozległych zmian skórnych.
6. Testy prowokacyjne:
- Używane, gdy inne metody nie dają jednoznacznych wyników. Test polega na kontrolowanym podawaniu alergenu, na przykład poprzez inhalację, spożycie lub miejscowe nałożenie, w celu bezpośredniego obserwowania reakcji. Wykonywane są w ściśle kontrolowanych warunkach, najczęściej w szpitalu.
Leczenie i zarządzanie alergią
Najskuteczniejszym sposobem na zarządzanie alergiami jest unikanie kontaktu z alergenami, które je wywołują. W przypadku alergii na pyłki może to oznaczać zamykanie okien w sezonie pylenia, a w przypadku alergii na roztocza kurzu domowego - częste odkurzanie i używanie pokrowców antyroztoczowych na pościel.
Podstawą leczenia alergii są leki antyhistaminowe, które pomagają łagodzić objawy takie jak katar, świąd, wysypka czy łzawienie oczu. Drugim lekiem są kortykosteroidy, stosowane w postaci sprayów do nosa, maści, inhalatorów lub doustnie, które pomagają redukować stan zapalny i kontrolować cięższe objawy.
Inną metodą leczenia alergii jest immunoterapia (desensytyzacja) - tzw. odczulanie, metoda leczenia mająca na celu zmniejszenie wrażliwości układu immunologicznego na określone alergeny. Leczenie polega na regularnym wprowadzaniu do organizmu małych, stopniowo zwiększanych dawek substancji wywołującej alergię, co ma na celu "nauczenie" układu immunologicznego tolerancji na ten alergen.
Alergie stanowią duży problem dla wielu osób, szczególnie ich ciężkie formy. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów alergii, konieczny jest kontakt z lekarzem alergologiem, który przeprowadzi testy i dobierze specjalistyczne leczenie.