Farmy fotowoltaiczne zyskują coraz większe znaczenie w polskim sektorze energetycznym. Rosnące zapotrzebowanie na odnawialne źródła energii, zmieniająca się sytuacja geopolityczna i wzrost cen surowców energetycznych sprawiają, że inwestycje w energię słoneczną stają się bardziej atrakcyjne. Ministerstwo Klimatu i Środowiska przewiduje, że do 2025 roku moc generowana przez instalacje fotowoltaiczne w Polsce może sięgnąć nawet 15-17 GW. Farmy fotowoltaiczne odegrają istotną rolę w osiągnięciu tych ambitnych celów i cieszą się dużym zainteresowaniem inwestorów.
Czym jest farma fotowoltaiczna?
Farma fotowoltaiczna to instalacja składająca się z dużej liczby modułów PV (paneli fotowoltaicznych) rozmieszczonych na rozległych terenach. W przeciwieństwie do małych, przydomowych instalacji fotowoltaicznych, farmy te są zaprojektowane do produkcji energii elektrycznej na skalę przemysłową. Typowa farma fotowoltaiczna w Polsce ma moc od 0,5 MWp do 5 MWp, pozwalając na produkcję od 500 do 5000 MWh energii elektrycznej rocznie - w zależności od warunków lokalnych i technologii zastosowanych paneli.
Budowa farmy o mocy 1 MWp wymaga około 1,5 hektara terenu. Grunt powinien być dobrze nasłoneczniony, nieosłonięty przez drzewa czy budynki, aby zmaksymalizować efektywność produkcji energii. Koszt budowy farmy fotowoltaicznej o mocy 1 MWp wynosi obecnie około 2,5 mln zł netto. Taka inwestycja, choć wymagająca, może stać się źródłem stabilnych dochodów przez wiele lat, szczególnie biorąc pod uwagę wzrastające ceny energii oraz coraz większą dostępność dofinansowań i systemów wsparcia.
Kto może zainwestować w farmę fotowoltaiczną?
Inwestowanie w farmy fotowoltaiczne jest dostępne zarówno dla dużych przedsiębiorstw, jak i mniejszych podmiotów dysponujących odpowiednimi zasobami finansowymi. Proces inwestycyjny można podzielić na dwie główne role - dewelopera i inwestora.
Deweloper odpowiada za cały proces przygotowawczy i budowlany farmy. Zaczyna od znalezienia odpowiedniego gruntu, uzyskania niezbędnych pozwoleń oraz zaprojektowania instalacji. Następnie zajmuje się pracami budowlanymi, montażem instalacji oraz jej przyłączeniem do sieci energetycznej. W niektórych przypadkach deweloper po zakończeniu procesu budowy sprzedaje gotową farmę inwestorowi.
Inwestor nabywa udziały w projekcie, najczęściej poprzez zakup udziałów w spółce celowej, której jedynym aktywem jest dana farma fotowoltaiczna. Inwestorzy często korzystają z długoterminowych umów na sprzedaż energii, na przykład poprzez aukcje OZE, gwarantujące odbiór energii po ustalonej cenie przez okres 15 lat. Po tym czasie energia może być sprzedawana po cenach rynkowych, przynosząc dodatkowe zyski.
Obie te role mogą być połączone w jednej firmie, umożliwiając kompleksowe zarządzanie projektem – od fazy planowania po eksploatację gotowej instalacji.
Proces budowy farm fotowoltaicznych
Budowa farm fotowoltaicznych to proces wieloetapowy, wymagający precyzyjnego planowania i spełnienia licznych wymogów formalnych. Pierwszym krokiem jest wybór odpowiedniego gruntu, spełniającego kilka kryteriów, takich jak odpowiednia powierzchnia, dobra ekspozycja na słońce oraz dostępność do infrastruktury drogowej. Następnie konieczne jest uzyskanie szeregu pozwoleń, w tym decyzji środowiskowej, wymaganej w przypadku większych farm. Decyzja ta określa, czy planowana inwestycja będzie miała negatywny wpływ na środowisko.
Kolejnym krokiem jest uzyskanie warunków zabudowy oraz warunków przyłączenia do sieci energetycznej. Ze względu na ograniczenia w dostępności mocy przyłączeniowej w Polsce ten etap może być czasochłonny i skomplikowany.
Po uzyskaniu wszystkich niezbędnych pozwoleń można przystąpić do budowy. Proces obejmuje montaż paneli fotowoltaicznych, inwerterów oraz pozostałych elementów instalacji. Po zakończeniu montażu i przeprowadzeniu testów farma jest gotowa do podłączenia do sieci i rozpoczęcia produkcji energii.
Opłacalność i dofinansowania
Inwestycja w farmę fotowoltaiczną może przynieść spore korzyści finansowe, jednakże wymaga dokładnej analizy kosztów i dostępnych form wsparcia. Koszt budowy farmy o mocy 1 MWp wynosi obecnie około 2,5 mln zł netto, natomiast koszty eksploatacyjne mogą wynosić od 50 do 70 tys. zł rocznie. Przy obecnych cenach energii średni roczny przychód z takiej farmy może wynosić około 375 tys. zł, dając zysk netto rzędu 300 tys. zł rocznie. Oznacza to, że okres zwrotu inwestycji może wynosić od 9 do 10 lat - przy żywotności farmy wynoszącej zwykle ponad 25 lat!
W celu zwiększenia opłacalności inwestycji warto skorzystać z dostępnych dofinansowań i programów wsparcia. Jednym z najważniejszych źródeł finansowania są fundusze unijne na lata 2021-2027 przewidujące wsparcie dla projektów związanych z odnawialnymi źródłami energii, w tym fotowoltaiką. Przykładowo program Energia Plus prowadzony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oferuje preferencyjne pożyczki na inwestycje związane z OZE z minimalnym oprocentowaniem 1,5% w skali roku.
Dodatkowo inwestorzy mogą ubiegać się o wsparcie z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, z którego Polska otrzymała 2 miliardy złotych na projekty związane z poprawą stanu środowiska. Dzięki takim formom wsparcia inwestycje w farmy fotowoltaiczne stają się bardziej dostępne i mogą przynieść jeszcze większe zyski.
Farmy fotowoltaiczne stanowią obecnie jedną z najbardziej atrakcyjnych form inwestycji w sektorze odnawialnych źródeł energii w Polsce. Rozwój farm fotowoltaicznych przynosi korzyści finansowe dla inwestorów, ale także stanowi istotny krok w kierunku zrównoważonego rozwoju energetycznego Polski. Wzrost udziału energii odnawialnej w miksie energetycznym jest niezbędny do osiągnięcia celów klimatycznych oraz zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju.