Październik to miesiąc, w którym szczególną uwagę poświęca się zdrowiu kobiet. 15 października obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem Piersi – chorobą, która co roku dotyka tysiące kobiet na całym świecie. To doskonała okazja, aby przypomnieć o znaczeniu regularnych badań, wczesnej diagnostyki oraz edukacji na temat tej choroby.
Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet
Rak Piersi to nowotwór złośliwy powstający z komórek gruczołu piersiowego, który rozwija się miejscowo w piersi oraz daje przerzuty do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych (np. płuc, wątroby, kości i mózgu). Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet - stanowi około 23% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u Polek. Na tę chorobę zapadają również mężczyźni. Dlatego tak ważne jest poddawanie się badaniom profilaktycznym oraz samobadaniom piersi.
Czynniki podwyższające ryzyko zachorowania:
- rak piersi w rodzinie,
- przebyty rak piersi,
- nosicielstwo mutacji BRCA1 lub/i BRCA2,
- długotrwała hormonalna terapia zastępcza,
- wczesna miesiączka, późna menopauza,
- niezdrowy styl życia.
Profilaktyka przede wszystkim
Najważniejszym elementem walki z rakiem piersi jest profilaktyka. Regularne samobadanie piersi, coroczne wizyty u ginekologa oraz mammografia mogą uratować życie. Wczesne wykrycie zmiany w piersiach daje ogromne szanse na całkowite wyleczenie.
- Począwszy od 20 roku życia, należy przeprowadzać samobadanie piersi. Badanie powinno być wykonywane zawsze pomiędzy 7 a 10 dniem cyklu u kobiet miesiączkujących. Kobiety po menopauzie powinny wybrać na badanie stały dzień w miesiącu np. 1. niedzielę miesiąca lub 15. każdego miesiąca - mówiła Izabela Koźmińska-Życzkowska, prezes Fundacji Godula Hope.
Podczas samobadania piersi należy zwrócić uwagę na wyczuwalne zgrubienie w piersi, zmianę wielkości lub kształtu piersi, zmiany w wyglądzie skóry piersi, na towarzyszące bóle podczas samobadania, wydzielinę z brodawki i inne zmiany dotyczące brodawki oraz powiększenie węzłów chłonnych pachy. Nie każda zmiana występująca w piersi jest objawem nowotworu złośliwego, ale każda wymaga specjalistycznego badania diagnostycznego!
Znaczenie wczesnej diagnostyki
Wczesna diagnostyka ma kluczowe znaczenie w leczeniu raka piersi. Stosowane powszechnie metody badawcze, takie jak mammografia, ultrasonografia piersi czy rezonans magnetyczny, pozwalają wykryć zmiany w bardzo wczesnym stadium. Dzięki temu leczenie może być mniej inwazyjne i bardziej skuteczne.
- Chciałbym zwrócić uwagę na to, jak ważne jest, by kobiety znały swoje piersi i regularnie je badały. Jeżeli coś się zmienia, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Pierwszym krokiem diagnostycznym jest zazwyczaj ultrasonografia (USG), którą może zlecić lekarz rodzinny lub ginekolog. Są oczywiście czynniki ryzyka, takie jak obciążenie rodzinne – jeżeli matka, siostra czy babcia miały raka piersi, to jest to sygnał do wzmożonej czujności. W takich przypadkach warto rozważyć badania genetyczne, aby sprawdzić, czy występują mutacje w genach BRCA1 i BRCA2, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi - mówił prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski, Specjalista Ginekologii i Położnictwa, oraz Specjalista Perinatologii.
Narodowy Fundusz Zdrowia raz na dwa lata finansuje bezpłatną mammografię dla kobiet od 45 do 74 roku życia, które w ciągu ostatnich dwóch lat nie miały jej wykonywanej. Lista miejsc, gdzie można się zbadać, znajduje się na stronie NFZ: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/mammobusy/ Aby skorzystać z bezpłatnego badania, należy wcześniej się zarejestrować. Na miejscu trzeba mieć dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość.
Badania są także wykonywane stacjonarnie. W Rudzie Śląskiej zajmuje się tym m.in. NZOZ GENOM znajdująca się przy ul. Głównej 11 – pawilon A1 szpitala w Bielszowicach. Poradnia Chorób Sutka specjalizuje się w diagnostyce chorób gruczołu piersiowego zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.
- Diagnostyka ta jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia i obejmuje porady i badania specjalistyczne takie jak: USG piersi i węzłów chłonnych, mammografię, biopsje. Od prawie 20 lat w ramach Poradni realizujemy świadczenia z zakresu Programu Profilaktyki Raka Piersi, w ramach którego aktualnie dostęp do bezpłatnej mammografii mają kobiety między 45 a 74 rokiem życia: które w ciągu ostatnich 2 lat nie miały wykonywanej mammografii, u których w najbliższej rodzinie wystąpił rak piersi (mama, siostra, córka) lub u których występuje mutacja genowa BRCA1, lub BRCA2. Poradnia Chorób Sutka NZOZ Genom na Śląsku rocznie wykonuje ok. 2 500 mammografii oraz 2 700 badań USG piersi i węzłów chłonnych - mówiła Izabela Koźmińska-Życzkowska, prezes Fundacji Godula Hope.
Mammografia polega na wykonaniu czterech zdjęć rentgenowskich, po dwa dla każdej piersi. W trakcie pierś jest lekko uciskana przez mammograf. Dzięki uzyskanym w ten sposób obrazom lekarz jest w stanie ocenić stan i utkanie piersi oraz wykryć ewentualne zmiany.
Genetyka i dziedziczenie
U wielu kobiet ryzyko zachorowania na raka piersi jest zwiększone z powodu dziedzicznych mutacji genów BRCA1 i BRCA2. Kobiety, u których w rodzinie wystąpiły przypadki raka piersi lub jajnika, powinny rozważyć konsultację z lekarzem genetykiem, aby ocenić swoje ryzyko i podjąć odpowiednie kroki profilaktyczne.
- Jeśli w rodzinie występowały przypadki raka piersi, na przykład u mamy, babci czy siostry, ryzyko, że my również zachorujemy, jest znacząco podwyższone. Warto w takim przypadku rozważyć badania genetyczne, zwłaszcza jeśli w rodzinie były wielokrotne przypadki raka piersi, ponieważ mało prawdopodobne, że jest to czysty przypadek. Badania powinno zacząć się od osoby chorej, na przykład od mamy, jeśli zachorowała, ponieważ to ona jest najlepszym źródłem informacji. Jeżeli u chorej osoby wykryto mutację w genach predysponujących do raka, takich jak BRCA1 czy BRCA2, mamy 50% ryzyko, że również odziedziczymy tę mutację. Mutacje te są przekazywane z pokolenia na pokolenie, co zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu - mówiła dr n. med. Henryka Sodowska, Specjalista Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej Genetyki Medycznej. - Jeśli jednak badania genetyczne wykażą, że nie odziedziczyliśmy mutacji, nasze ryzyko wraca do tzw. populacyjnego, czyli standardowego ryzyka, jakie ponosi większość ludzi. W takim przypadku można odetchnąć z ulgą, choć wciąż zaleca się regularne badania profilaktyczne. Żyjemy bowiem w czasach, gdy jesteśmy nieustannie narażeni na czynniki mutagenne, dlatego każdy z nas ponosi pewne ryzyko zachorowania na nowotwór. W przypadku osób z potwierdzoną mutacją BRCA1 czy BRCA2 ryzyko zachorowania na raka w ciągu życia wynosi od 66 do 80%. Warto pamiętać, że mutacje te nie dotyczą wyłącznie kobiet – mężczyźni również mogą zachorować na raka piersi - dodała.
Rak to nie wyrok!
Dzień Walki z Rakiem Piersi to nie tylko okazja do podkreślenia roli profilaktyki, ale także moment refleksji nad tym, jak ważne są badania, edukacja i świadomość.
- Jeżeli otrzymamy diagnozę, że to rak, nie zawsze oznacza to najgorszy scenariusz. Większość nowotworów wykrytych w stadium in situ, czyli w bardzo wczesnym etapie, jest wyleczalna w 100%. Niestety, rzadko udaje się wykryć nowotwór na tak wczesnym etapie, ale dzięki świadomości i profilaktyce rośnie szansa na wcześniejsze rozpoznanie - mówiła dr n. med. Henryka Sodowska. - Współczesna medycyna personalizowana ma ogromne znaczenie w leczeniu raka. Dzięki określeniu rodzaju mutacji genetycznej w nowotworze możemy zastosować odpowiednio dopasowane leczenie, które jest coraz bardziej precyzyjne i skuteczne. Rak piersi jest bardzo zróżnicowany, dlatego pacjentki są dzielone na grupy, w zależności od rodzaju nowotworu, i otrzymują różne terapie dostosowane do specyfiki guza, aby leczenie było jak najbardziej efektywne - dodała.
Każda kobieta, niezależnie od wieku, powinna pamiętać o regularnych badaniach oraz być świadoma ryzyka związanego z rakiem piersi. Profilaktyka ratuje życie – nie zapominajmy o tym!
