Dziś w kościołach chrześcijańskich rozpoczyna się Adwent, okres przygotowania do świąt Bożego Narodzenia. Kapłani zachęcają do korzystania z sakramentów i do udziału w rekolekcjach oraz porannych mszach tzw. Roratach.
Czym jest Adwent?
Słowo "adwent" pochodzi z języka łacińskiego "adventus", które oznacza przyjście. Dla starożytnych Rzymian oznaczało oficjalny przyjazd Cezara. W okresie wczesnego chrześcijaństwa odnosiło się ono do podwójnego przyjścia Chrystusa: jako człowieka i jako sędziego na końcu świata.
Adwent jest to "okres przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego, w której wspominamy pierwsze przyjście Syna Bożego do ludzi; równocześnie jest okresem, w którym przez wspomnienie pierwszego przyjścia Chrystusa kieruje się dusze ku oczekiwaniu Jego powtórnego przyjścia" – wyjaśnia Liturgia Godzin (brewiarz).
Pierwsza wzmianka historyczna o Adwencie znajduje się w dekrecie Synodu w Saragossie (Hiszpania) w 380 roku. Najstarsze ślady obchodów odnajdujemy w Hiszpanii i Galii w IV wieku. Miał on tam charakter pokutny, związany z postem, abstynencją małżeńską oraz skupieniem. Dopiero od V wieku ten okres traktowano jako przygotowanie wiernych do świąt Bożego Narodzenia.
Ile trwa adwent?
W tym roku pierwsza niedziela adwentu przypada 28 listopada, a ostatnim dniem tego okresu jest zawsze wigilia Bożego Narodzenia – 24 grudnia. W ciągu tego czasu szaty liturgiczne księży (kościół katolicki) odprawiających msze św. będą fioletowe. Wyjątkiem jest trzecia niedziela – "Niedziela Gaudete", czyli niedziela radości. Nazwa pochodzi od słów antyfony na wejście: "Gaudete in Domino" – "Radujcie się zawsze w Panu". Teksty liturgii tej niedzieli przepełnione są radością z zapowiadanego przyjścia Chrystusa i z odkupienia, jakie przynosi.
W niektórych Kościołach anglikańskich i starokatolickich m.in. w Reformowanym Kościele Katolickim w Polsce używa się niebieskiego koloru liturgicznego (ang. advent blue). W Kościołach ewangelickich odprawiane są w tym czasie nabożeństwa adwentowe.
Niedziele adwentu 2021:
- 28 listopada
- 5 grudnia
- 12 grudnia
- 19 grudnia
Cztery świece przed ołtarzem
W czasie adwentu przed ołtarzem w kościele ustawia się cztery świece, które zapalane są w kolejne niedziele. Pierwsza symbolizuje przebaczenie przez Boga grzechu nieposłuszeństwa Adamowi i Ewie; druga – wiarę patriarchów Izraela w dar Ziemi Obiecanej; trzecia to symbol radości króla Dawida świętującego przymierze z Bogiem. W czwartą niedzielę adwentu zapłoną już wszystkie cztery świece. Ostatnia symbolizuje nauczanie proroków, zapowiadających przyjście Mesjasza i jego królestwa.
W przeciwieństwie do Wielkiego Postu adwent nie ma charakteru wyłącznie pokutnego. Dawniej kościelne przepisy zabraniały katolikom urządzania hucznych zabaw w tym okresie, od kilkunastu lat nie ma takiego zakazu, bo Kościół bardziej akcentuje radość z oczekiwania na przyjście Jezusa Chrystusa.
Roraty
Najbardziej charakterystycznym zwyczajem adwentowym, zwłaszcza w Polsce, są Roraty. To msza św. sprawowana ku czci Najświętszej Maryi Panny, jest odprawiana zwykle bardzo wcześnie rano. Wierni, często w ciemnościach przenikniętych blaskiem trzymanych w ręku świec, wraz z Maryją czekają na wybawienie, jakie światu przyniosły narodziny Zbawiciela.
Symbole i zwyczaje adwentu
- wieniec adwentowy - wieniec adwentowy, w formie okręgu, składa się z gałązek choinki, na których umieszcza się 4 świece, symbolizujące 4 niedziele adwentu. Co niedzielę zapala się kolejną świecę. I świeca jest świecą pokoju, II wiary, III miłości, IV nadziei. Elementy wieńca symbolizują wspólnotę oczekującą w nadziei i radości na przyjście Pana. Znaczenie poszczególnych elementów jest następujące: zielone gałązki – życie, nadzieja; świece – światło, nadchodzącą Światłość; forma wieńca: krąg – powracający cykl życia.
- kalendarz adwentowy - specjalny kalendarz służący do odliczania dni od pierwszego dnia adwentu lub 1 grudnia do Wigilii Bożego Narodzenia. Pomysł pochodzi z XIX wieku od niemieckich luteran. Zwyczaj ten znany jest i pielęgnowany w wielu krajach na całym świecie w rodzinach chrześcijańskich.
- lampion adwentowy - jest to rodzaj lampki, wykonanej w kształcie czworoboku zamkniętego, którego ścianki przypominają gotyckie witraże z symbolami chrześcijańskimi lub scenami biblijnymi. Wewnątrz lampionu umieszcza się świece lub małą żarówkę na baterię. Lampionami oświetla się pierwszą część mszy świętej roratnej, podczas której w kościele pogaszone są światła i panuje symboliczna ciemność. Lampion jest symbolem przypowieści Jezusa o roztropnych pannach, które z płonącymi lampami oczekiwały na przyjście Oblubieńca. (Mt 25, 1-13).
Zwyczajami popularnymi przede wszystkim wśród katolików są ponadto:
- wędrująca figura Matki Bożej - zwyczaj ten praktykowany jest w wielu polskich parafiach. Polega na przyjmowaniu figury Matki Bożej z kościoła po roratach przez to dziecko, którego serduszko, z zapisanymi dobrymi uczynkami wykonanymi dnia poprzedniego, zostało wylosowane przez księdza odprawiającego roraty. Najczęściej figurkę Matki Bożej przyjmuje się na jeden dzień. W tym dniu cała rodzina stara się celebrować tzw. "rodzinną liturgię", śpiewając pieśni adwentowe i maryjne, czytając i rozważając Pismo Święte oraz odmawiając Różaniec, i inne modlitwy. Rodzina jakby zaprasza Maryję do swego domu.
- świeca roratna (roratka) - jest symbolem Najświętszej Marii Panny, która niesie ludziom Chrystusa – Światłość prawdziwą. W kościołach umieszcza się ją na prezbiterium obok ołtarza lub przy ołtarzu Matki Bożej. Biała lub niebieska kokarda, którą jest przepasana roratka, mówi o niepokalanym poczęciu Najświętszej Marii Panny.
Adwent w Kościele Ewangelicko-Augsburskim
Podobnie jak w Kościele katolickim adwent rozpoczyna rok kościelny w Kościele Ewangelicko-Augsburskim oraz trwa w tym samym czasie. Na ołtarzu umieszcza się wieniec adwentowy z czterema świecami i w każdą niedzielę adwentu zapala się kolejne świece. W czasie adwentu, w wybrany dzień tygodnia odbywają się cotygodniowe nabożeństwa adwentowe.
W liturgii Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego myśl adwentowa obecna jest podczas nabożeństwa z Sakramentem Komunii Świętej. Przed modlitwą "Ojcze Nasz" ksiądz zmawia modlitwę (tzw. kolektę), którą kończy słowami: "Na Jego [Chrystusa] powtórne przyjście czekamy i wraz z całym Kościołem wołamy: Przyjdź rychło, Panie." Zbór odpowiada: "Przyjdź, Panie Jezu".
Również w modlitwie po Słowach Ustanowienia podkreślany jest adwent: "Wspominając zbawczą śmierć i mękę naszego Pana Jezusa Chrystusa, Jego Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie oczekujemy na Jego przyjście w chwale." Teksty tych modlitw podkreślają, że Kościół, szczególnie zaś podczas Dziękczynienia (Eucharystii), z utęsknieniem wypatruje swojego Pana aż przyjdzie w chwale.
