Już w najbliższą niedzielę wyznawcy grekokatolicyzmu będą obchodzili Wielkanoc, najradośniejsze dla nich święto. Po rygorystycznym, 40-dniowym poście, wierni zasiadają do suto zastawionych stołów i wspólnie biesiadują. Czym grekokatolickie święta różnią się od katolickich?
Na początek data
Pierwszą zasadniczą różnicą jest termin obchodzenia Wielkanocy. W obrządku grekokatolickim święta wypadają tydzień później niż w katolickim. W tym roku grekokatolicka Wielkanoc przypada w najbliższą niedzielę, 24 kwietnia, czyli dokładnie tydzień po katolickich świętach.
A przed Wielkanocą
Podobnie jak w przypadku obrządku katolickiego, grekokatolicką Wielkanoc poprzedza 40-dniowy post. Jest on bardzo restrykcyjny – wielu wyznawców w tym czasie nie spożywa mięsa, ryb, nabiału oraz białego pieczywa.
W niedzielę przed Wielkanocą odbywa się Niedziela Palmowa, inaczej nazywana Wierzbową. Wierni udają się do świątyni, aby poświęcić werby, czyli wierzbowe gałązki. W obrządku wschodnim wierzba również symbolizuje siły witalne oraz życie. Wracając z nabożeństwa wierni często uderzali się wzajemnie werbami, co miało przekazywać siły witalne. Poświęcone werby zazwyczaj przechowuje się do kolejnej Wielkanocy.
Wielki Tydzień Męki
Wierni grekokatoliccy również przeżywają Wielki Tydzień. W Wielki Czwartek wspomina się ustanowienie Eucharystii oraz odprawia się jutrznię Wielkiego Piątku. Wielki Piątek to dzień ścisłego postu; podczas organizowanego w ten dzień nabożeństwa, na środek cerkwi przynosi się płaszczenicę, czyli tkaninę, na której widnieje wizerunek Chrystusa złożonego w grobie.
W Wielką Sobotę po południu lub w Wielkanoc rano święci się pokarmy. Co znajduje się w koszyczku? Przede wszystkim jaja, wędliny, sery, oraz sporo słodkości, na przykład słodkie bułki drożdżowe oraz pascha, czyli deser z twarogu. Częścią święconki jest również artos, biały chleb pieczony na zakwasie.
Obrzędy Wielkanocne
Wielkanoc rozpoczyna się o północy – w niedzielę odbywa się uroczysta procesja z ikonami i chorągwiami przedstawiającymi wychodzącego z grobu Jezusa. Wierni w procesji trzykrotnie okrążają cerkiew. Następnie następuje oficjalne otwarcie drzwi świątyni, które mają symbolizować kamień zakrywający grób Chrystusa. W cerkwi odbywa się misterium paschalne – na jego zakończenie wierni wymieniają paschalny pocałunek. Po powrocie do domu wszyscy zasiadają do sucie zastawionego stołu. Spożywają wędliny, jaja, chleb, barszcz, pierogi, a także drożdżowe baby i serową paschę.
Poniedziałek Wielkanocny – dzień wspominek
W obrządku katolickim Poniedziałek Wielkanocny inaczej nazywany jest Śmigusem-dyngusem – w ten dzień oblewa się panny wodą, aby były płodne i mogły wydać na świat potomstwo. W grekokatolicyzmie Poniedziałek Wielkanocny to Prawosławna Pominalnica – dzień wspominania osób zmarłych. Po nabożeństwie duchowny prowadzi wiernych na cmentarz, gdzie odbywają się Zaduszki. Dawniej na grobach zostawiało się pisanki oraz kawałek świątecznego pieczywa.
To nie koniec świąt
W obrządku wschodnim obchodzi się również tzw. Wielkanoc Umarłych – Niedzielę Przewodnią i Poniedziałek Przewodni. Następuje to dokładnie tydzień po Wielkanocy. W niedzielę wierni ponownie udają się procesją na cmentarz, gdzie modlą się i wspominają drogich zmarłych. Znacznie weselszym świętem jest Przewodni Poniedziałek – tego dnia odbywają się wspominki, ale także zabawy i spotkania towarzyskie. Praktykuje się również zwyczaj oblewania panien wodą, znany większości z obrządku katolickiego.
Wiele z wymienionych zwyczajów niestety nie jest już praktykowanych, ale część z nich nadal jest znana i praktykowana szczególnie na terenach wiejskich.
Wyznawcy grekokatolicyzmu będą mogli wziąć udział w nabożeństwach organizowanych w Sanktuarium Matki Bożej z Lourdes w naszym mieście. Po każdym nabożeństwie organizowane są także spotkania integracyjne. Najbliższe nabożeństwo odbędzie się w niedzielę, 24 kwietnia o 12:30.