Ząbkowanie jest naturalnym zjawiskiem fizjologicznym, polegającym na stopniowym wyrzynaniu się zębów. Proces ten jest następstwem wzrastania i dojrzewania młodego organizmu. W cyklu życiowym każdego człowieka wyróżnić można dwa okresy ząbkowania. W pierwszym wyrzynają się zęby mleczne, w drugim zaś zęby stałe. Erupcja mleczaków ma swój początek pomiędzy 4 a 8 miesiącem życia dziecka, rozpoczynając się pojawieniem siekaczy centralnych i koniec między 30 a 36 miesiącem w momencie ukazania się drugich zębów trzonowych.
Mechanizm ząbkowania
Na proces wyrzynania się zęba składa się szereg zmian zachodzących jeszcze przed jego erupcją, jak i już po jego ukazaniu w dziąśle, obejmujących zarówno sam ząb, jak i tkanki je otaczające. Podczas ząbkowania obserwuje się formowanie toru wyrzynania oraz stopniowe przemieszczanie się zęba w stronę płaszczyzny zgryzu. Tor wyrzynania powstaje w wyniku działalności osteoklastów, które aktywnie resorbują kości wyrostka zębodołowego. Czynność komórek kościogubnych pobudzają między innymi czynniki chemotaktyczne, w tym np. MCP-1, syntetyzowane i wydzielane przez mieszek zębodołowy.
Ząbkowanie u dzieci – przebieg
Proces ząbkowania u dzieci zachodzi ze zmienną dynamiką. Etap czynnej fazy wzrostu jest przerywany okresami stagnacji, podczas której tkanki dziąsła i ozębnej mają czas na regenerację i dopasowanie do nowego położenia. Co istotne proces ząbkowania charakteryzuje się cyklem okołodobowym. Podczas późnych godzin wieczornych, wyrzynanie zębów nasila się, zaś około północy znowu słabnie. Z klinicznego punktu widzenia można wyróżnić trzy zasadnicze etapy ząbkowania. Jest to etap wewnątrzkostny – obejmujący fazę przed uwidocznieniem się zęba, etap penetracji zęba przez błonę śluzową – wówczas jest on wyczuwalny palpacyjnie w obrębie dziąsła oraz końcowy etap, tak zwany nadkostny, gdy ząb ulegnie całkowitej erupcji.
Co towarzyszy procesowi ząbkowania?
Jakie znamy objawy ząbkowania u dzieci? Towarzyszy im szereg symptomów ogólnoustrojowych oraz miejscowych. Wśród ogólnych oznak dominują rozdrażnienie, niepokój dziecka, płaczliwość, utrata apetytu oraz podwyższona temperatura ciała. Ponadto obserwuje się nadmierne ślinienie, odruch gryzienia bądź żucia twardych przedmiotów, zaburzenia snu oraz dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak wymioty czy biegunka. Objawy miejscowe obejmują zaś ból i tkliwość dziąseł, ich zaczerwienie oraz obrzmienie. Choć objawów ząbkowania może być naprawdę wiele, nie oznacza to, że każdy maluch będzie zmuszony się z nimi zmagać. Niejednokrotnie proces wyrzynania mleczaków przebiega bezobjawowo, a rodzice dopiero po fakcie orientują się, że oto właśnie pojawił się pierwszy ząbek ich dziecka.