Prawie 1 mld zł na realizację blisko 170 projektów pozyskała do tej pory ze środków europejskich Ruda Śląska. Największe rudzkie inwestycje finansowane z pieniędzy unijnych to budowa trasy N-S oraz przebudowa i wykonanie nowego systemu oczyszczania ścieków na terenie miasta. Dzisiaj, 1 maja, mija 20 lat od wejścia Polski do UE.
- Skala wsparcia płynącego z Unii Europejskiej to wynik pracy rudzkich urzędników oraz pracowników miejskich spółek. Zawsze podkreślałem priorytety dla starań o środki zewnętrzne, które – o czym nie można zapominać – wraz z wkładem własnym miasta zmieniły oblicze Rudy Śląskiej i podniosły komfort życia mieszkańców. Większość inwestycji, na które stawiamy, wyznacza nam Strategia Rozwoju Miasta Ruda Śląska oraz inne dokumenty, np. Gminny Program Rewitalizacji – podkreśla prezydent Michał Pierończyk.
Największe rudzkie inwestycje finansowane z pieniędzy unijnych
Prawie 1 mld zł, które do tej pory z funduszy unijnych pozyskał rudzki samorząd, to nie jedyne takie środki, jakie popłynęły z Unii do Rudy Śląskiej. Budowa rudzkiego odcinka Drogowej Trasy Średnicowej również finansowana była z budżetu unijnego. Do tego należy dodać środki unijne, z których skorzystały miejskie spółki, przychodnie, szkoły oraz spółdzielnie mieszkaniowe.
Pierwsze pieniądze, o jakie miasto mogło się starać z UE, były środkami z tzw. funduszy przedakcesyjnych. Pochodziły one głównie z programu PHARE, który został uruchomiony przez Komisję Europejską dla państw kandydujących do UE, początkowo tylko dla Polski i Węgier. Po raz pierwszy Ruda Śląska z tych środków skorzystała w 1996 r., kiedy otrzymała ok. 800 tys. zł na zagospodarowanie terenu zabytkowego osiedla Ficinus. Dzięki tym środkom udało się przeprowadzić pierwszą rewitalizację tej kolonii robotniczej, a mali i średni przedsiębiorcy mogli zagospodarować niszczejące tu zabytkowe domki. Z programu PHARE w mieście:
- zmodernizowano także ul. Czarnoleśną,
- przebudowano fragment drogi wojewódzkiej 925 w Chebziu,
- wybudowano rondo na skrzyżowaniu ul. 1 Maja i Kłodnickiej w Halembie,
- a także zaadaptowano pokopalniany budynek przy ul. Szyb Walenty na cele Śląskiego Inkubatora Przedsiębiorczości.
Największą inwestycją realizowaną ze środków europejskich była przebudowa niemal całej miejskiej kanalizacji oraz budowa nowych oczyszczalni. Projekt rozpoczął się w 2002 r. i początkowo był realizowany w ramach programu ISPA. Skierowany był on dla państw kandydujących do akcesji. Program miał na celu ujednolicenie poziomu infrastruktury technicznej w zakresie transportu i ochrony środowiska. Po wstąpieniu Polski do UE inwestycja realizowana była w ramach Funduszu Spójności i ostatecznie zakończyła się w 2010 r. Dzięki niej wybudowano oczyszczalnie ścieków „ Halemba – Centrum” oraz zmodernizowano oczyszczalnię ścieków „ Orzegów”. Tym samym zostały zlikwidowane cztery stare oczyszczalnie. Ponadto wybudowano prawie 90 kilometrów sieci kanalizacyjnej i 18 nowych przepompowni ścieków. Dzięki tym inwestycjom z 60% do 95% zwiększyła się ilość oczyszczanych ścieków.
Po wstąpieniu Polski do UE Ruda Śląska, podobnie jak i inne miasta w kraju, w latach 2004-2006 korzystała ze środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). W tym czasie miasto pozyskało ponad 12 mln zł, m.in. na budowę ronda na skrzyżowaniu ul. Katowickiej, Odrodzenia i Nowary w Wirku, przebudowę ul. Niedurnego czy przywrócenie funkcji medycznych pawilonu „C” szpitala.
W latach 2007 – 2013 miasto pozyskało ponad 88 mln zł
W pierwszej pełnej perspektywie finansowej podczas obecności Polski w UE w latach 2007 – 2013 miasto pozyskało ponad 88 mln zł na realizację 27 projektów. Wymienić tu należy m.in. takie zadania, jak przebudowa ul. 1 Maja na odcinku od ul. Klary do ul. Szyb Walenty czy modernizacja basenu letniego. W tym czasie miasto pozyskało też pierwsze dofinansowanie na budowę trasy N-S. Chodzi tu o pierwszy odcinek, czyli połączenie ul. 1 Maja z DTŚ. Pozyskana wówczas kwota na tę inwestycję wyniosła blisko 37 mln zł.
Następna perspektywa finansowa, która rozpoczęła się w 2014 r., przyniosła dla miasta kolejne środki. W 2017 r. w rankingu „Rzeczpospolitej”, w którym oceniana była umiejętność sięgania po pieniądze europejskie, Ruda Śląska zajęła drugie miejsce w Polsce wśród miast na prawach powiatu. Najważniejszymi projektami stały się nowe odcinki trasy N-S, aż do autostrady A4. Drugi i trzeci fragment dofinansowane zostały kwotą około 82 mln zł.
- Miasto zamierza dokończyć budowę trasy N-S w kierunku południowym. Niedawno projekt dotyczący budowy trasy N-S od ul. Bielszowickiej do autostrady A4 przeszedł pozytywną weryfikację i tym samym Ruda Śląska otrzyma dofinansowanie ze środków unijnych. Pierwotnie miała być to kwota ponad 140 mln zł, jednak dzięki zwiększeniu alokacji przez Urząd Marszałkowski wsparcie będzie zdecydowanie większe i wyniesie ponad 203 mln zł, czyli tyle, ile wskazywaliśmy w złożonym wniosku o dofinansowanie – wylicza prezydent Michał Pierończyk.
Pozyskane wsparcie pochodzi z nowego rozdania funduszy unijnych na lata 2021-2027. Tylko w 2023 i 2024 r. miasto już pozyskało w ramach tej perspektywy finansowej blisko 300 mln zł. Oprócz dofinansowania na dalszą realizację trasy N-S miasto otrzyma ponad 75 mln zł na rewitalizację Wielkiego Pieca, która pozwoli na dostosowanie tego obiektu do nowych funkcji, m.in. turystycznej.
W ramach obecnego okresu programowania miasto zamierza pozyskać kolejne środki
– Jesteśmy przygotowani na kolejne konkursy i będziemy składać wnioski o dofinansowanie. Pieniądze, które chcemy pozyskać, mają być przeznaczone głównie na zadania z zakresu rewitalizacji, rozwoju błękitno-zielonej infrastruktury, podnoszenia efektywności energetycznej oraz inwestycji w odnawialne źródła energii czy dalszego wykorzystania obiektów i terenów poprzemysłowych – wylicza Michał Pierończyk.
W podsumowaniu wsparcia unijnego dla Rudy Śląskiej trzeba jeszcze pamiętać o pieniądzach, dzięki którym udało się zmodernizować oświetlenie uliczne, wykonać termomodernizację energetyczną budynków użyteczności publicznej i komunalnych, a także instalacje OZE. To także modernizacja i adaptacja pracowni do nauki zawodów w rudzkich szkołach, szereg tzw. projektów miękkich realizowanych w oświacie czy dotyczących rynku pracy i pomocy społecznej.
Miasto zrealizowało ponadto szereg projektów z zakresu rewitalizacji takich jak np. hałda przy ul. Niedurnego, a także pocynkowa hałda przy ul. 1 Maja. Tu po raz pierwszy na taką skalę w kraju zastosowano fitostabilizację, czyli nasadzenia roślin zabezpieczających przed wydostawaniem się na zewnątrz metali ciężkich oraz stabilizujących północne zbocza hałdy. Do tych projektów zaliczyć należy rewitalizację koksowni Orzegów. Dzięki 18 mln zł z UE do życia przywrócono prawie 5 ha zdegradowanego terenu. Powstał tam ogólnodostępny teren zielony z alejkami, ławkami i ścieżką dydaktyczną. Wśród tych projektów wymienić należy także teren przed Śląskim Teatrem Impresaryjnym w centrum Nowego Bytomia oraz rewitalizację skwerów i podwórek, centrum Orzegowa oraz Stacji Biblioteka, budynku na zabytkowej kolonii Ficinus oraz Muzeum Miejskiego, wielu lokali socjalnych i ekologicznego zakątka Rów Rudzki II, wreszcie Burloch Areny oraz Traktu Rudzkiego.
