Dzisiaj obchodzimy Środę Popielcową. Rozpoczyna Wielki Post w Kościele katolickim. Tradycyjnie wówczas wierni idą do świątyń i podczas mszy świętej uczestniczą w obrzędzie posypania głowy popiołem. Ze względu na czas pandemii Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała specjalne zalecenia.
Środa Popielcowa jest początkiem Wielkiego Postu
Według obrzędów katolickich tego dnia kapłan posypuje głowy wiernych popiołem na znak żałoby i pokuty. Ten zwyczaj ma także przypominać katolikom o tym, że - zgodnie z biblijnym przekazem - powstali z prochu i w proch się obrócą.
Tradycja posypywania głów popiołem na znak pokuty pojawiła się w VIII wieku. W XI wieku papież Urban II uczynił go obowiązującym zwyczajem w całym Kościele. Wówczas postanowiono, że popiół będzie pochodził z palm poświęconych w Niedzielę Palmową z ubiegłego roku.
Od Środy Popielcowej obowiązuje w liturgii kolor fioletowy, w kościołach rzadziej odzywają się dzwony i organy. Ponadto Kościół zakazuje w tym czasie hucznych zabaw. 40-dniowy czas jest pamiątką czterdziestodniowego pobytu Chrystusa na pustyni, gdzie pościł i był kuszony przez szatana. Od początku wielkiego postu, aż do Wigilii Paschalnej, nie mówi się "Alleluja”. Wierni uczestniczą w każdy piątek w nabożeństwie drogi krzyżowej oraz w niedzielę w gorzkich żalach.
Środa Popielcowa w dobie koronawirusa
Z powodu pandemii Watykan postanowił zmodyfikować obrzęd posypywania głów popiołem, by wierni byli w kościołach bezpieczni. Instrukcję wydała Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, a podpisali ją prefekt kard. Robert Sarah oraz sekretarz abp Arthur Roche.
Nowa watykańska instrukcja – ze względów na bezpieczeństwo wiernych i reżim sanitarny – modyfikuje obrzęd. Duchowny ma w milczeniu pobłogosławić i pokropić popiół wodą święconą. Dopiero później zwraca się do obecnych w kościele używając jednej z formuł z Mszału Rzymskiego. Robi to jeden raz, a nie nad każdym z wiernych.
"(...) Po pobłogosławieniu popiołu i pokropieniu go wodą święconą w milczeniu, kapłan zwraca się do obecnych, recytując jeden raz formułę, którą znajdujemy w Mszale Rzymskim: 'Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię' albo 'Pamiętaj, że jesteś prochem, i w proch się obrócisz'. Następnie kapłan oczyszcza ręce, zakłada maskę ochronną, zasłaniając usta i nos, i posypuje głowy tym, którzy do niego przychodzą, lub, jeśli to stosowne, idzie do tych, którzy stoją na swoich miejscach, nie wypowiadając żadnych słów" - czytamy specjalnej nocie Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
Kogo obowiązuje post?
W Środę Popielcową katolików obowiązuje post ścisły. Oznacza on obowiązek poszczenia zarówno ilościowego, jak i jakościowego.
- Post jakościowy - w Kościele katolickim oznacza wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych (czyli taki post, jaki katolików obowiązuje w każdy piątek),
- Post ilościowy - polega na ograniczeniu liczby spożywanych posiłków.
W praktyce oznacza to więc, że w Środę Popielcową można zjeść trzy posiłki, w tym jeden do syta i dwa skromne. Nie należy jednak jeść mięsa, natomiast ryby - wolno. Post obowiązuje wierzących od 18 do 60. roku życia. Z mięsa powinny rezygnować już nastolatkowie mający powyżej 14 lat.
Środa Popielcowa - czy uczestniczenie we mszy świętej jest obowiązkowe?
Choć większość wiernych wybierze się dzisiaj do kościoła, nie jest to święto nakazane. Katolicy nie mają obowiązku uczestniczenia w Mszy. Poza każdą niedzielą obowiązkowe są święta:
- 1 stycznia (piątek) – Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki
- 6 stycznia (środa) – Trzech Króli, czyli uroczystość Objawienia Pańskiego
- 4 kwietnia (niedziela) – Wielkanoc
- 16 maja (niedziela) – Wniebowstąpienie Pańskie
- 3 czerwca (czwartek) – Boże Ciało, czyli uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
- 15 sierpnia (niedziela) – Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
- 1 listopada (poniedziałek) – Uroczystość Wszystkich Świętych
- 25 grudnia (sobota) – Uroczystość Narodzenia Pańskiego
