Zgodnie z harmonogramem postępują prace przy adaptacji Wielkiego Pieca – jednego z najbardziej charakterystycznych obiektów przemysłowych w regionie. Inwestycja wchodzi właśnie w kolejny etap realizacji, a na placu budowy nie brakuje intensywnej aktywności.
Trwają prace przy adaptacji Wielkiego Pieca
Aktualnie kończą się prace fundamentowe przy budynku wystawowym, równolegle powstaje jego stalowa konstrukcja nośna. Obiekt ten w przyszłości pełnić będzie ważną funkcję ekspozycyjną, a jego nowoczesna forma ma współgrać z industrialnym charakterem miejsca.
Duże zmiany zachodzą również przy rampie kolejowej. Ta zabytkowa część kompleksu zostanie zachowana, wzmocniona i przekształcona w nowoczesny budynek biurowy ze szklaną fasadą. Trwają już przygotowania do montażu belek podwalinowych, które stanowić będą podstawę przeszklonej elewacji.
Równocześnie prowadzone są intensywne prace konserwatorskie i modernizacyjne przy samym Wielkim Piecu. Wymieniane są skorodowane elementy stalowe, a w ich miejsce montowane są nowe podesty. To one w przyszłości stanowić będą część ścieżki zwiedzania, dzięki której zwiedzający będą mogli z bliska poznać historię i konstrukcję tego unikalnego zabytku przemysłowego.
Historia Wielkiego Pieca Huty "Pokój"
Wielki Piec Huty „Pokój” został przejęty przez miasto w 2018 r. Po kilku miesiącach już w 2019 r. został ogłoszony międzynarodowy konkurs architektoniczny na opracowanie koncepcji jego zagospodarowania, do którego zgłosiło się 96 pracowni projektowych i architektów. Autorem najlepszego projektu okazała się „eM4. Pracownia Architektury. Brataniec” z Krakowa, której powierzono wykonanie projektu architektoniczno-budowlanego zagospodarowania Wielkiego Pieca. Kolejnym etapem było uzyskanie dofinansowania na realizację inwestycji. Udało się je pozyskać ze środków unijnych w ramach działania 10.09 – „Ponowne wykorzystanie terenów poprzemysłowych, zdewastowanych, zdegradowanych na cele rozwojowe regionu, w ramach Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021- 2027” oraz z budżetu państwa. W lutym tego roku podpisano umowę w tej sprawie. Kolejnym działaniem było przeprowadzenie przetargu na wykonanie projektu, który rozstrzygnął się w ubiegłym miesiącu.
Wielki Piec wchodził pierwotnie w skład zabudowań nowobytomskiej Huty „Pokój”, która została założona w 1840 roku. Dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa sprawił, że szybko stała się ona największym tego typu zakładem w okolicy. W 1907 roku huta posiadała już 6 wielkich pieców. W latach powojennych była największym zakładem metalurgicznym w Polsce.
Wielki Piec uruchomiono w 1968 roku. Wzniesiono go w głębi zakładu, a następnie przesunięto na docelową lokalizację za pomocą stalowych lin. Budowa urządzenia trwała zaledwie 105 dni, zamiast szacowanego 1,5 roku. Po niespełna 20 latach funkcjonowania obiekt okazał się przestarzały i nieefektywny, w związku z czym zdecydowano o jego modernizacji. Zmieniono wówczas profil produkcyjny urządzenia, przekształcając produkcję na wytop żelazomanganu. Huta „Pokój” była wtedy jedynym w kraju producentem tego stopu.
Kolejna modernizacja urządzenia nastąpiła w latach 1995-1997, jednak na wznowienie produkcji zdecydowano się dopiero w 2004 roku. Obiekt przejęło wówczas Konsorcjum „Eurostal Inwestycje” przekształcone wkrótce w Stalmag Sp. z o.o. Wysoka awaryjność urządzenia oraz negatywny wpływ odpadów produkcyjnych na środowisko szybko przeważyły o jego ostatecznym wygaszeniu, co nastąpiło w lutym 2005 roku. Pod koniec 2012 r. decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach Wielki Piec został wpisany do rejestru zabytków.
Przekształcenie w dziedzictwo przemysłowe
Sześć lat później formalnym właścicielem obiektu wraz z całą infrastrukturą towarzyszącą zostało miasto. Stało się tak dzięki zamianie nieruchomości ze spółką Stalmag, która otrzymała prawo użytkowania wieczystego gruntu wraz z prawem własności budynku Bramy II, czyli byłej portierni Huty „Pokój”. Różnica w wartościach obu nieruchomości wynosiła ponad 90 tys. zł, które miasto musiało uregulować. Od 2020 roku Wielki Piec Huty „Pokój” jest częścią Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego - ERIH (European Route of Industrial Heritage).
