O pracy Straży Granicznej w Rudzie Śląskiej rozmawiamy z komendantem mjr SG Jarosławem Szymankiem.
Czym zajmuje się Straż Graniczna w Rudzie Śląskiej?
Podstawowymi zadaniami Placówki Straży Granicznej w Rudzie Śląskiej jako formacji graniczno-migracyjnej jest działalność w obszarze nielegalnej i legalnej migracji oraz handlu ludźmi.
Zadania w obszarze migracji legalnej polegają na pomocy cudzoziemcom przebywającym na terytorium Polski poprzez:
• udzielanie zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany oraz wydawanie wiz;
• opiniowane ich pobytu w trakcie ubiegania się przez nich o pozwolenia na pobyt przez Wojewodą Śląskim;
• przyjmowania wniosków o nadanie statusu uchodźcy.
Zwalczanie nielegalnej migracji to czynności polegające na:
• wydawaniu decyzji o zobowiązaniu cudzoziemców do powrotu;
• przeprowadzaniu kontroli w zakresie legalności pobytu, legalności zatrudnienia tj.: wykonywania pracy przez cudzoziemców, prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców i powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom.
• cofaniu i unieważnianiu wiz Schengen i wiz krajowych;
• występowaniu do sądu rejonowego w Rudzie Śląskiej z wnioskiem o umieszczenie cudzoziemca w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców lub zastosowanie wobec niego aresztu;
Realizujemy również zadania związane z rozpoznawaniem, zapobieganiem i wykrywaniem przestępstw i wykroczeń niewymienionych powyżej tj.: ujawnianie nielegalnych wyrobów akcyzowych, posiadanie i dystrybucja narkotyków, handel podrobionymi towarami.
Należy wspomnieć również o ponad 73 kilometrach linii polsko-czeskiej granicy państwowej, która znajduje się w zasięgu działania placówki. Z tą granicą związane są kolejne zadania funkcjonariuszy Straży Granicznej, polegające na przeglądzie znaków granicznych, utrzymaniem linii granicy państwowej w odpowiednim stanie, a w przypadku podjęcia decyzji o przywróceniu kontroli granicznej, kompleksowa organizacja gotowości do realizacji tego zadania.
Jesteśmy jedyną formacją w regionie, która wspiera służby, instytucje, urzędy, przedsiębiorców i mieszkańców w tematach zawiązanych z cudzoziemcami.
Ponadto uczestniczymy w przedsięwzięciach realizowanych na terenie śląskich miast, w tym również w Rudzie Śląskiej. Są to prelekcje dla młodzieży, udział w piknikach i świętach, pokazy sprzętu i wyszkolenia, prowadzenie akcji informacyjnych dla pracodawców chcących zatrudniać cudzoziemców, dla studentów spoza naszego kraju uczących się na polskich uczelniach. Niebawem w Śląskim Inkubatorze Przedsiębiorczości w Rudzie Śląskiej planowane jest przeprowadzenie szkolenia dla pracodawców dotyczącego zasad powierzania pracy cudzoziemcom, które będzie okazją do uzyskania kompletnej informacji w tym zakresie oraz nawiązania kontaktów z funkcjonariuszami mogącymi udzielać pomocy w sytuacji problemów na gruncie pracodawca - pracownik cudzoziemiec lub agencja pracy. W ostatnich latach funkcjonariusze i pracownicy placówki uczestniczyli w zbiórce pieniędzy i towarów w ramach akcji Szlachetna Paczka. W sierpniu tego roku byliśmy zaangażowani w organizację pobytu na Śląsku dzieci z Ukrainy, których ojcowie brali udział w działaniach zbrojnych na wschodzie Ukrainy. W tym miejscu pozwolę sobie podziękować Pani Prezydent Miasta Grażynie DZIEDZIC, która bez wahania zgodziła się pomóc w zorganizowaniu atrakcji i posiłku.
Straż Graniczna to instytucja ciągle mało kojarzona z naszym miastem. Od kiedy możemy Państwa znaleźć w Rudzie Śląskiej, gdzie znajduje się jednostka?
W tym miejscu muszę się nie zgodzić z pani stwierdzeniem. Uważam, że jesteśmy rozpoznawalni w Rudzie Śląskiej, coraz więcej osób wie, gdzie mamy siedzibę i czym się zajmujemy. W mieście są widoczne znaki drogowe kierujące w stronę siedziby Placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze Straży Granicznej uczestniczą w najważniejszych wydarzeniach w mieście, bierzemy udział w posiedzeniach miejskiej komisji bezpieczeństwa, na których omawiane są przede wszystkim kwestie bezpieczeństwa mieszkańców, co w obecnej sytuacji związanej z doniesieniami o skali napływu uchodźców do Europy wyraźnie akcentuje potrzebę istnienia Straży Granicznej. Umiejscowienie siedziby naszej Placówki wyróżnia Rudę Śląską spośród innych śląskich miast. W ostatnich trzech latach na poziomie Wydziału Zarządzania Kryzysowego prowadzone są ćwiczenia przygotowujące miasto, funkcjonujące w nim służby, urzędy i instytucje do napływu dużej ilości uchodźców. W ćwiczeniach tych Straż Graniczna poza organizatorami odgrywa wiodącą rolę. Jako Komendant Palcówki raz w roku na Sesji Rady Miasta Ruda Śląska przedstawiam sprawozdanie z działalności Straży Granicznej, w tym omawiam sytuację związaną z pobytem cudzoziemców i ewentualnymi zagrożeniami, którym należy zapobiegać na terenie miasta.
Osoby zainteresowane kontaktem z nami zapraszam do siedziby Placówki Straży Granicznej w Rudzie Śląskiej na ulicę Główną 11a (teren szpitala w Bielszowicach). Nasza Placówka w Rudzie Śląskiej została utworzona 15 maja 2010 roku w efekcie kolejnego etapu zmian organizacyjnych Śląskiego Oddziału Straży Granicznej (obecnie Śląsko-Małopolskiego Oddziału Straży Granicznej) związanych z przystosowaniem do sprawnego i skutecznego wykonywania ustawowych zadań w warunkach Schengen. Placówka jest usytuowana niemal w centrum aglomeracji śląskiej, regionu szczególnie zagrożonego nielegalną migracją, przestępczością z udziałem cudzoziemców i przestępczością transgraniczną, których rozpoznawanie i zwalczanie jest obecnie priorytetowym zadaniem Straży Granicznej realizowanym w głębi terytorium Polski. Istotnym elementem mającym wpływ na efektywność działań jest usytuowanie placówki w pobliżu głównych szlaków komunikacyjnych drogowych (Autostrady A1, A4 trasa DTŚ) i kolejowych, w tym o charakterze międzynarodowym, przebiegających przez teren Śląska.
Z jakimi interwencjami/akcjami spotykają się strażnicy w naszym mieście? Czego one najczęściej dotyczą?
Funkcjonariusze Straży Granicznej z Rudy Śląskiej najczęściej przeprowadzają kontrole legalności pobytu, tj. przestrzegania przepisów dotyczących wjazdu i pobytu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrole wykonywania pracy przez cudzoziemców, prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców, powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom. Można nas spotkać na targowiskach, w firmach zatrudniających cudzoziemców oraz na szlakach komunikacyjnych. Funkcjonariusze zwalczają również wykroczenia i przestępstwa skarbowe dotyczące przemieszczania przez granicę państwową, posiadania i rozprowadzania towarów oraz wyrobów akcyzowych. Można nas spotkać w trakcie wspólnych służb z Policją realizowanych na terenie miasta.
Z racji otwartych granic pomiędzy sąsiednimi państwami czy mogą Państwo w ramach swojej działalności kontrolować na przykład pojazdy w mieście pod kątem przewożonej zawartości bądź osób? Czego dotyczą działania związane ze strefą Schengen?
W warunkach uzasadnionego podejrzenia funkcjonariusze mogą dokonywać kontroli pojazdów, w tym przestrzeni ładunkowej, co w obecnych realiach jest bardzo istotne oraz niejednokrotnie może uchronić kierowcę przed niechcianym pasażerem.
Działania związane z przynależnością naszego kraju do strefy Schengen wiążą się z prowadzeniem rozpoznania i kontroli cudzoziemców na szlakach komunikacyjnych z których najczęściej korzystają. Wykonujemy je bezpośrednio na drodze, w centrach przesiadkowych na dworcach oraz bezpośrednio w pociągach. Korzystamy ze specjalistycznych pojazdów, nowoczesnego sprzętu, dzięki któremu możemy sprawnie i szybko dokonać weryfikacji legalności pobytu cudzoziemca na terenie Polski jak również innych państw grupy Schengen.
Z jakimi organami współpracuje Straż Graniczna? Z wojskiem? Policją?
Katalog instytucji, z którymi współpracujemy, jest bardzo duży i nie sposób wymienić je wszystkie. Są to zarówno instytucje polskie jak i zagraniczne. Współpracujemy z policją, o czym już wspominałem, z wojskiem także - Żandarmeria Wojskowa wspierała nas w trakcie przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych. W celu zwiększenia skuteczności i efektywności naszych działań prowadzimy je także wspólne z Inspekcją Transportu Drogowego - przemieszczanie przez granicę odpadów i materiałów niebezpiecznych, Służbą Celną - zwalczanie przemytu wyrobów akcyzowych, Państwową Inspekcją Pracy - kontrola legalności zatrudnienia cudzoziemców, jednostkami samorządowymi np.: Powiatowe Urzędy Pracy (szkolenia dla urzędników oraz pracodawców związane z powierzaniem pracy cudzoziemców), Urzędy Stanu Cywilnego, Wydziały Spraw Obywatelskich, Straż Miejska, Urząd Wojewódzki. Ponadto w ramach współpracy międzynarodowej, poprzez punkty kontaktowe usytuowane na granicach naszego Państwa, jesteśmy w stanie w bardzo krótkim czasie uzyskać niezbędne informacje od służb i instytucji z całego obszaru Schengen. W celu poprawy monitorowania bezpieczeństwa na granicy z Czechami prowadzimy wspólne patrole z funkcjonariuszami Czeskiej Policji.
Spektakularne, głośne, duże akcje Straży Granicznej związane z Rudą Śląską zakończone powodzeniem?
Większość naszych spraw (akcji) ma związek z Rudą Śląską. To w siedzibie placówki realizujemy czynności z osobami zatrzymanymi, niejednokrotnie członkami grup przestępczych. Na teren placówki na czas przeprowadzenia czynności przywożone są znaczne ilości zatrzymanych papierosów, alkoholu, narkotyków czy podrobionych towarów. W ostatnich latach w mieście sąsiadującym z Rudą Śląską wykryliśmy ogromną plantację marihuany w domu jednorodzinnym. W procederze uprawy narkotyku uczestniczyli obywatele Wietnamu i Polski, którzy uprawę zorganizowali w profesjonalny sposób, przy okazji okradając zakład energetyczny poprzez nielegalne przyłączenie się do linii energetycznej. Do bardziej spektakularnych spraw zaliczamy zatrzymanie ponad 16 ton krajanki tytoniowej wraz z nielegalną linią do jej produkcji. Profesjonalna krajalnia ulokowana była niedaleko Rudy Śląskiej. W placówce prowadzono również zakończone sukcesem śledztwo w zakresie niezgodnej z prawem legalizacji pobytu na podstawie wyłudzania zaproszeń dla cudzoziemców. W efekcie śledztwa zatrzymano 20 członków grupy przestępczej, a zarzuty wyłudzenia wiz w polskich konsulatach postawiono ponad 200 obywatelom Białorusi. Odnosząc się do obecnej sytuacji migracyjnej, na uwagę zasługuje zatrzymanie na głównym szlaku komunikacyjnym przebiegającym przez Rudę Śląską 7 obcokrajowców z Syrii, którzy podróżowali do państw Europy Zachodniej. Udało się nam również zatrzymać i przedstawić zarzuty organizatorom przemytu cudzoziemców. Byli to zarówno obywatele Polski jak i cudzoziemcy. Tylko w tym roku Straż Graniczna na terenie naszego miasta zatrzymała wyroby akcyzowe w postaci papierosów w ilości ponad 250 tys. sztuk oraz 140 litrów spirytusu, które posiadali mieszkańcy Rudy Śląskiej. Łączna wartość zatrzymanego towaru wyniosła 200 tys. złotych. Wskazując liczby, warto wspomnieć o rekordowej w odniesieniu do lat poprzednich ilości osób (cudzoziemców i obywateli RP) zatrzymanych i ujętych przez funkcjonariuszy Placówki Straży Granicznej w Rudzie Śląskiej, która od początku bieżącego roku wynosi 332 osoby.
Czego możemy życzyć Placówce Straży Granicznej w Rudzie Śląskiej na przyszłe lata?
Dla Funkcjonariuszy Straży Granicznej realizujących zadania często w trudnych warunkach dobrym życzeniem jest, by swoje zadania dla dobra społeczeństwa pełnili bez uszczerbku na zdrowiu, by nigdy nie musieli używać broni i innych środków przymusu. Placówce Straży Granicznej w Rudzie Śląskiej można życzyć rychłych inwestycji w zakresie modernizacji obecnego budynku i rozbudowy obiektu o nowe budynki administracyjno-techniczne. Są już gotowe palny rozbudowy i wierzymy, że również renowacja zabytkowej siedziby w Bielszowicach i przyległego terenu przyczyni się do postrzegania Straży Granicznej jako jeszcze bardziej nowoczesnej, profesjonalnej i przede wszystkim pomocnej mieszkańcom instytucji.
Dziękuję za rozmowę.
Ja również dziękuję i pozdrawiam wszystkich mieszkańców Rudy Śląskiej.