Kodeks cywilny dzieli umowy na dwie główne kategorie – umowy nazwane oraz nienazwane. Umowa spedycji należy do tej pierwszej grupy, co oznacza, że została dokładnie uregulowana przez przepisy prawa cywilnego. Czym jest umowa spedycji i jakie są jej charakterystyczne cechy? Patronem merytorycznym artykułu jest JCZ Kancelaria Radców Prawnych Bydgoszcz.
Spedycja
Zgodnie z treścią art. 794 Kodeksu cywilnego, przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.
Umowa spedycji nie może być utożsamiana z umową przewozu, choć niewątpliwie oba zobowiązania posiadają pewne elementy wspólne. Podstawą odróżnienia umowy przewozu od umowy spedycji jest treść zobowiązania przyjmującego zamówienie, a nie rodzaj podejmowanych przez niego czynności. Jeżeli w treści oferty złożonej przewoźnikowi jest mowa tylko o przewozie rzeczy, a żadne konkludentne czynności nie wykazują na istnienie dodatkowych postanowień umownych, obejmujących usługi związane z przewozem, to umowa zawarta przez przyjęcie oferty jest umową przewozu, a nie umową spedycji. Nie wyłącza to możliwości zawarcia przez strony, w granicach zasady swobody umów umowy o charakterze mieszanym. O zakwalifikowaniu danej usługi do kategorii usług spedycyjnych decydują dwie przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, a mianowicie przesłanka obiektywna, a więc okoliczność, że dana usługa ma charakter pomocniczy związany z przewozem przesyłki oraz przesyłka subiektywna, która oznacza, że usługa taka musi być podjęta przez spedytora na podstawie umowy spedycji, zawartej z nadawcą, względnie z odbiorcą przesyłki.
Przepisart. 794 §2 KC przewiduje dwa rodzaje umowy spedycji - umowy zastępstwa pośredniego, kiedy spedytor występuje w imieniu własnym oraz umowy zastępstwa bezpośredniego, gdy spedytor działa w imieniu dającego zlecenie. Skutki prawne konkretnej umowy będą różne w zależności od tego, która z odmian umowy spedycji znajdzie w niej zastosowanie. Jeżeli spedytor działa w imieniu dającego zlecenie, znajdą zastosowanie przepisy o przedstawicielstwie (art. 95 i nast. KC), czyli czynność prawna dokonana przez przedstawiciela (spedytora) wywoła skutki prawne bezpośrednio w sferze reprezentowanego (dającego zlecenie). Natomiast gdy spedytor działa we własnym imieniu, ale na rachunek dającego zlecenie, jego czynności prawne nie wywołują bezpośrednich skutków dla dającego zlecenie. Dla wykonywania przez dającego zlecenie praw nabytych dla niego przez spedytora, jako zastępcę pośredniego, konieczne jest przelanie tych praw przez spedytora na dającego zlecenie, stosownie do treści art. 740 KC w zw. z art. 796 KC.
Przedmiot umowy spedycji
W świetle art. 794 §1 KC przedmiotem spedycji mogą być usługi inne niż stricte spedycyjne, ale tylko wówczas, gdy występują równolegle ze świadczeniem spedycji w zakresie wysyłania lub odbioru przesyłki. Kategoria „innych usług związanych z przewozem przesyłki" nigdy nie będzie więc miała sama w sobie charakteru usługi spedycyjnej, jeżeli w danym przypadku nie będzie pozostawać w realnym związku funkcjonalnym z usługą w postaci wysłania lub odbioru przesyłki. Pojęcie „innych usług związanych z przewozem przesyłki" obejmuje w tych warunkach swym zakresem szereg różnego rodzaju czynności faktycznych i prawnych, takich jak np. udzielanie informacji i porad w kwestiach taryfowych, celnych lub też ogólnie w zakresie sporządzania dokumentacji przewozowej, nadzorowanie procesu przewozu (w tym opieka nad przesyłką), a także pakowanie, sortowanie, ważenie, sprawdzenie stanu przesyłki. Katalog tych czynności ma charakter otwarty. Niewątpliwie należy do nich obowiązek zapłaty przewoźnego: można też zaliczyć do analizowanej kategorii czynności uiszczenia opłat powiązanych z przewozem a dotyczących korzystania z kontenerów, ich składowaniem itp. (opłaty: „demurrage" i „detention").
Wszystkie obowiązki, bez względu na źródło ich pochodzenia, spedytor powinien wykonywać z należytą starannością, a o mierze tej staranności rozstrzyga charakter prowadzonej działalności, która musi być prowadzona w ramach przedsiębiorstwa. W związku z tym wszystkie działania podejmowane w ramach umowy spedycji powinna determinować troska o interes zleceniodawcy. Uzasadnione są zatem podwyższone wymagania stawiane spedytorowi, którego obowiązkiem jest sprawdzenie rzetelności przewoźnika. W przypadku posłużenia się przez spedytora przewoźnikiem lub dalszym spedytorem domniemywa się istnienie jego winy (por. art. 17 Konwencji CMR) i jedynie wskazanie przez spedytora należytego wyboru zwalnia go od tej odpowiedzialności (art. 799 KC). Te czynności sprawdzające nie mogą jednakże zamykać się jedynie w obrębie ustalenia renomy przewoźnika mierzone liczbą zdobytych przez niego nagród czy składanych deklaracji. Na spedytorze, który miał obowiązek pieczy nad przewożonym towarem i obowiązek wykrycia pomyłki, gdyby przewoźnik dopełnił spoczywającego na nim - na mocy art. 8 Konwencji CMR - obowiązku sprawdzenia danych listu przewozowego dotyczących ilości sztuk przy jego przyjęciu, spoczywał niewątpliwie obowiązek jego zwrotu nadawcy lub zapłaty jego równowartości w przypadku jego przywłaszczenia w toku przewozu przez nieustalonego sprawcę.
Jeżeli zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 52 3708005 lub e-mail: biuro@jczkancelaria.pl) - kancelaria reprezentuje klientów na terenie całej Polski.
JCZ Kancelaria Radców Prawnych Bydgoszcz
ul. Jagiellońska 69/1
85-027 Bydgoszcz
tel. +48 52 3708005
Polecamy również: