Zdarza się, że w przedsiębiorstwach występują substancje lub materiały mogące tworzyć atmosferę wybuchową. W takich przypadkach pracodawcy muszą dołożyć wszelkich starań by zapewnić bezpieczeństwo pracy – niezbędne jest wyznaczenie stref zagrożenia wybuchem. Czym są tego typu strefy i jak się je klasyfikuje? Zapraszamy do lektury!
Strefa zagrożenia wybuchem – w trosce o bezpieczeństwo
Z definicji strefa zagrożenia wybuchem to przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnych. Mogą one wchodzić w reakcje z powietrzem lub innymi gazami utleniającymi. W skrócie jest to dowolny obszar narażony na działanie czynników atmosferycznych, cechujący się obecnością gazów, oparów, mgieł, pyłów, czy mieszanin hybrydowych, które w połączeniu z powietrzem lub innym gazem grożą pożarem lub wybuchem. Stężenie tych substancji mieści się między dolną a górną granicą wybuchowości. Określenie tego typu stref pozwala dokonać oceny ryzyka wybuchu, a następnie ustalić konieczne metody zapobiegawcze. Wyznaczenie stref zagrożenia wybuchem oraz ich klasyfikacja to obowiązek każdego pracodawcy, który wynika nie tylko z jego sumienia, ale także norm prawnych. W Polsce zastosowanie mają dyrektywy unijne 2014/34/UE (wcześniej 94/9/WE) oraz 1999/92/WE znane jako ATEX i ATEX USERS. „Warto zaznaczyć, że klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem to nie tylko obowiązek, to również narzędzie pozwalające na określenie zasięgu środków ochronnych niezbędnych do zachowania ciągłości pracy zakładu i ochrony bezpieczeństwa oraz zdrowia pracowników.” - mówi specjalista z Instytutu Bezpieczeństwa Technicznego Ex Solution, firmy zajmującej się poszukiwaniem optymalnych rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa przeciwwybuchowego.
Strefy zagrożenia wybuchem – klasyfikacja
Zgodnie z wymaganiami dyrektywy 1999/92/WE ATEX USERS użytkownik jest zobligowany do przeprowadzenia oceny ryzyka wystąpienia niebezpiecznych atmosfer wybuchowych, identyfikacji miejsc niebezpiecznych wraz z klasyfikacją stref zagrożenia wybuchem. Warto nadmienić, że dotyczy to zarówno dopiero co projektowanych obiektów, czy instalacji przemysłowych, jak i tych już istniejących. Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem ze względu na czas oraz prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia ze strony gazów, mgły, pary oraz pyłów wygląda następująco:
- strefa 0/20 – zagrożenie wystąpienia atmosfery wybuchowej jest ciągłe lub utrzymuje się przez długi czas,
- strefa 1/21 – zagrożenie wystąpienia atmosfery wybuchowej jest sporadyczne lub może pojawiać się w normalnych warunkach pracy,
- strefa 2/22 - zagrożenie wystąpienia atmosfery wybuchowej jest rzadkie, nie pojawia się w normalnych warunkach pracy, a jeżeli ma miejsce to przez krótki czas.
Cyfry 1, 2, 3 odnoszą się do gazów, cieczy i oparów, natomiast liczby 20, 21, 22 do palnych pyłów.
Klasyfikacja stref zagrożenia wybuchem – uważaj na zmiany
Należy pamiętać, że nawet niewielka zmiana w przestrzeni przedsiębiorstwa np. remont, rozbudowa, zmiana miejsca urządzeń powoduje konieczność ponownej klasyfikacji stref zagrożenia wybuchem, gdyż wcześniej wyznaczone strefy mogły się powiększyć, zmniejszyć lub zupełnie zniknąć, co nie wiązałoby się z koniecznością ponoszenia niepotrzebnych kosztów utrzymania bezpieczeństwa stref, które występowałyby jedynie w teorii. „Od lat dokładamy także wszelkich starań, by już na etapie projektu, czy analizy stanu obecnego, minimalizować obecność stref zagrożenia wybuchem oraz ograniczać ich zasięg, co bezpośrednio wpływa nie tylko na obniżenie kosztów związanych z zakupem sprzętu, ale przede wszystkim znacząco oddziałuje na wzrost bezpieczeństwa.” – dodaje specjalista Ex Solution.