Ruda Śląska po raz kolejny stała się plenerem filmowym. Kręcono tu bowiem film „Ja, Kaya – dziołcha ze Śląska”, opowiadający o dziejach Kai Mireckiej-Ploss, działaczce mającej związek z powstaniem Międzynarodowego Instytutu Dialogu i Tolerancji imienia Jana Karskiego.
Zdjęcia rozpoczęto w 2017 roku. Powstawały m.in. w Waszyngtonie, Rudzie Śląskiej i Nakle Śląskim, a premiera filmu planowana była na 12 września 2020, w dniu 96. urodzin bohaterki filmowej opowieści. Jak czytamy w komunikacie biura prasowego Halo Media, film oparty jest na scenach kręconych metodą „direct cinema”, wywiadach oraz na wybranych archiwalnych materiałach filmowych i fotograficznych, pochodzących z archiwów filmowych oraz zbiorów prywatnych na całym świecie.
Kaya Mirecka-Ploss
Bohaterka dziś mieszka w Waszyngtonie, nieopodal domu Jana Karskiego, z którym się przyjaźniła. To ona stała się depozytariuszką jego spuścizny i to ona przyczyniła się do powstania Instytutu Karskiego w Rudzie Śląskiej. Reżyserem filmu jest Sławomir Grunberg, absolwent Wydziału Reżyserii Szkoły Filmowej w Łodzi, który w 1981 roku wyemigrował do USA. Na swoim koncie ma wiele filmów, w tym „Karski i władcy ludzkości”, traktujący o Janie Karskim, emisariuszu Polskiego Państwa Podziemnego. Kiedy reżyser pracował nad wspomnianą produkcją poznał Kayą Mirecką-Ploss.
Kim jest Kaya Mirecka-Ploss?
Urodziła się w 1924 roku w Piekarach Śląskich jako Hanna Adela Czechówna w rodzinie o polsko-niemiecko-węgiersko-żydowskich korzeniach, a wychowywała się w Nakle Śląskim. Kiedy Śląsk został zajęty przez Niemców została zesłana na roboty przymusowe, a później trafiła do obozu w Landsbergu. Po zakończeniu II wojny światowej przebywała w Anglii z Teatrem Dramatycznym II Korpusu we Włoszech. W Wielkiej Brytanii kontynuowała naukę, bowiem to w Londynie zdała maturę, a następnie podjęła studia na prestiżowej uczelni Saint Martin College of Art, którą ukończyła z tytułem magistra Działu Mody. Następnie na Uniwersytecie w Heidelbergu w Niemczech obroniła doktorat.
Była założycielką słynnych sklepów Moda Polska (1958-1998)
Po 15 latach postanowiła wrócić do Polski. W ojczystym kraju podjęła pracę w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Następnie pracowała jako projektantka mody, a nieco później założyła słynne sklepy Mody Polskiej. Nie zagrzała w Polsce długo miejsca, bowiem pod koniec lat 60. była inwigilowana przez Służbę Bezpieczeństwa. Aresztowano ją, kiedy odmówiła skompromitowania założycieli i jej przyjaciół z Radia Wolna Europa. Wstawił się wówczas za nią Leon Kruczkowski, poeta, publicysta i działacz komunistyczny i członek Rady Państwa. Budowniczy Polski Ludowej, a zarazem przyjaciel jej rodziny. Zwolniono ją po dwóch dniach. Sytuacja ta wpłynęła na zmianę jej planów.
Zdecydowała się na emigrację do USA. Tam zaczęła pracować charytatywnie. Dzięki jej staraniom w Waszyngtonie powstał Dom Kultury Polskiej, na rzecz którego ofiarowała 300 000 dolarów. Udało jej się też sprowadzić do USA 105 dzieci z dużym bagażem przykrych doświadczeń, głównie dzieci górników, którzy zginęli w kopalni czy zamordowanych policjantów, wiele pochodziło z domów dziecka. Od 1997, wraz z Jolantą Kwaśniewską, organizuje dla małych pokrzywdzonych Polaków wakacje marzeń. Z kolei w 1989 roku objęła funkcję prezesa Amerykańskiej Rady Kultury Polskiej. Dwa lata później otrzymała stanowisko dyrektora wykonawczego Amerykańskiego Centrum Kultury Polskiej w Waszyngtonie.
Ślady Mireckiej-Ploss na Śląsku
Działaczka wielokrotnie odwiedzała rodzinne strony. Jedna ze szkół podstawowych w Nakle Śląskim upamiętniła ją, nadając placówce jej imię. Z kolei w Rudzie Śląskiej dzięki jej staraniom w 2008 roku powstał Międzynarodowy Instytut Dialogu i Tolerancji imienia Jana Karskiego, który wyposażyła w pamiątki po zmarłym emisariuszu, które przywiozła z USA. Z kolei 10 listopada 2011 r. w dawnym Pałacyku Myśliwskim Donnersmarcków w Rudzie Śląskiej – Halembie przy ul. 1 Maja 32 miało miejsce uroczyste otwarcie "Interaktywnego Gabinetu Profesora Jana Karskiego".
