Wentylatory oddymiające są istotnym elementem systemu ochrony pożarowej, stosowanym przede wszystkim w przypadku budynków wielokondygnacyjnych i wielkokubaturowych. Ze względu na ekstremalne warunki pracy, maszyny te muszą cechować się wysoką odpornością termiczną i wydajnością. Jakie jeszcze wymagania muszą spełniać i jak wygląda ich prawidłowa instalacja?
Rodzaje wentylatorów oddymiających
W oddymianiu stosuje się zarówno wentylatory osiowe, jak i promieniowe. Te pierwsze przetłaczają powietrze o niskim ciśnieniu, sprawdzają się więc przede wszystkim tam, gdzie dymy mają krótką drogę do przebycia. Wentylatory promieniowe przetłaczają z kolei powietrze o dużym ciśnieniu, mogą więc być z powodzeniem stosowane w kanałach wentylacyjnych, także tych o licznych rozgałęzieniach. W zależności od rodzaju instalacji przeciwpożarowej, urządzenia wentylacyjne montowane są w różnych miejscach i z tego względu można dodatkowo podzielić je na:
- dachowe – umieszczane na dachach budynków, stosowane zarówno w systemach przewodowych, jak i bezpośredniego oddymiania,
- kanałowe – instalowane w przewodach wentylacyjnych, o kształcie dostosowanym do ich przekroju, przeważnie okrągłym bądź prostokątnym,
- ścienne – montowane bezpośrednio w ścianie.
Specyficzne parametry wentylatorów do oddymiania
Wentylatory oddymiające, by być dopuszczone do użytkowania, muszą spełniać szereg rygorystycznych norm. Przede wszystkim, muszą być one w stanie pracować przez 60 minut w temperaturze 600°C lub przez 120 minut w 400°C. Z tego względu, każdy wentylator, którego zadaniem będzie przetłaczanie dymów, przechodzi testy ogniowe, sprawdzające, czy urządzenie zadziała prawidłowo podczas pożaru. W zależności od stosowanego systemu oddymiania i rodzaju instalacji, wentylatory muszą spełniać dodatkowe wymagania. Przykładowo, w przypadku systemów obniżonego ciśnienia, znajdujących się w budynkach bez instalacji tryskaczowej, wentylator oddymiający powinien być w stanie usuwać dym o temperaturze do 1000°C.
Montaż, zasilanie i sterowanie
Równie ważna, co odpowiednie parametry wytrzymałościowe wentylatora, jest jego odpowiednia instalacja. Zgodnie z przedstawionymi w obowiązujących normach wytycznymi, należy:
- zapewnić nieprzerwaną dostawę prądu do urządzenia, koniecznie poprzez zastosowanie odpornej na działanie wysokich temperatur instalacji elektrycznej,
- nie montować wentylatora w pomieszczeniach, w których temperatura przekracza 60°C,
- zachować odległość co najmniej 1,5 m pomiędzy urządzeniem, a materiałami łatwopalnymi,
- umieścić szafę sterowniczą wentylatora w pomieszczeniu niezagrożonym pożarem.
Wentylatory oddymiające w różnych rodzajach budynków
W zależności od rodzaju budynku, stosowany w nim system wentylacji pożarowej jest inny. W przypadku budowli wielkokubaturowych, takich jak np. galerie handlowe czy dworce, podstawowo wykorzystuje się w nich dwa rozwiązania oddymiające – systemy przewodowe i bezpośrednie.
W pierwszym przypadku, wentylator oddymiający jest połączony z zadymionymi strefami za pomocą przewodów wentylacyjnych. Dzięki temu, podczas pożaru może jednocześnie usuwać gazy z różnych pomieszczeń. W systemie bezpośrednim wykorzystuje się wentylatory dachowe, które zasysają dym prosto z zasobnika dymu, bez pośrednictwa dodatkowej instalacji.
Inaczej projektuje się wentylację pożarową w budynkach wielokondygnacyjnych. W ich przypadku, wentylator nie może po prostu wyciągać dymów w górę, gdyż doprowadzi to do zadymienia pionowych dróg ewakuacyjnych, znajdujących się na piętrach powyżej ogniska pożarowego. Wentylatory oddymiające mogą być wykorzystywane do usuwania gazów z poziomych dróg ewakuacyjnych bądź do usuwania powietrza w celu zapewnienia odpowiedniej prędkości przepływu. W oddymianiu wysokich budynków kluczowe jest odpowiednie skorelowanie pracy wentylatorów z układem mechanicznego napowietrzania.