Wywłaszczenie nieruchomości na cele publiczne wiąże się z prawem do odszkodowania. W tym zakresie bardzo istotna może okazać się specustawa drogowa, która bardzo mocno wiąże się z zagadnieniem wywłaszczeń i budowy dróg w Polsce. Czym jest powyższy akt prawny i jakie dokładnie kwestie reguluje?
Budowa dróg w Polsce
Zacznijmy od tego, że każda droga publiczna w Polsce może powstać tylko, gdy spełnione zostaną rozliczne warunki ustawowe. Już sam wybór odpowiedniego wykonawcy wiąże się z koniecznością przeprowadzenia przetargu, nie mniej istotna jest także lokalizacja przyszłej drogi oraz postępowania administracyjne wiążące się z przejmowaniem terenu budowy.
Specustawa drogowa, czyli ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych to akt prawny, który ma zagwarantować sprawne budowanie dróg publicznych oraz szybką wypłatę odszkodowań za wywłaszczane na ten cel nieruchomości. Musimy pamiętać, że właściciele nieruchomości, którzy zostają wywłaszczeni w związku z planowaną budową drogi mają prawo ubiegać się o zapłatę konkretnego odszkodowania stanowiącego formę rekompensaty za utraconą nieruchomość.
Specustawa drogowa – regulacja
Zgodnie z treścią art. 1 specustawy drogowej, określa ona zasady i warunki przygotowania inwestycji w zakresie dróg publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, a także organy właściwe w tych sprawach. W odniesieniu do dróg innych niż zarządzane przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad uprawnienia, obowiązki i zadania Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad wynikające z niniejszej ustawy wykonuje właściwy zarządca drogi. Uprawnienia, obowiązki i zadania Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad lub Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad stosuje się odpowiednio do drogowej spółki specjalnego przeznaczenia, z tym że spółce tej przysługuje prawo nieodpłatnego użytkowania w stosunku do nieruchomości nabytych w trybie ustawy lub przejętych od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
W art. 1 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych ustawodawca posługuje się szerokim pojęciem "inwestycji", co oznacza, że desygnat tego pojęcia obejmuje nie tylko budowę, ale też przebudowę bądź remont drogi publicznej. Ustawę o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych stosuje się zatem do każdego procesu inwestycyjnego dotyczącego obiektów docelowo mających uzyskać status (kwalifikację) dróg publicznych.
Dla zastosowania przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych nie ma znaczenia czy planowana inwestycja drogowa już na etapie wniosku o zezwolenie na jej realizację czy też na etapie udzielenia zezwolenia ma status drogi publicznej, o jakiej stanowi ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych określa zasady i warunki przygotowania inwestycji w zakresie dróg publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, a także organy właściwe w tych sprawach. Z tego jednak zapisu nie wynika, że inwestycje drogowe oparte na ustawie z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych mogą być realizowane wyłącznie na gruntach, które wcześniej uzyskały status drogi publicznej, tj. zostały zakwalifikowane jako drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe czy gminne. Wystarczy jedynie, że we wniosku o zezwolenie na realizację inwestycji drogowej planowana droga zostanie określona jako droga publiczna. Zasadnicze znaczenie ma więc odróżnienie jej od drogi wewnętrznej, bo dla takiej drogi nie ma zastosowania ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, a tym bardziej ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.
Specustawa drogowa a drogi publiczne
Kwestia budowy dróg publicznych niezależnie czy mamy do czynienia z istniejącą drogą, czy jej rozbudową, czy też będącą dopiero konsekwencją udzielonego zezwolenia na realizację inwestycji drogowej, stanowi cel publiczny. Wynika to z treści art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami, zgodnie z którym celami publicznymi w rozumieniu ustawy są wydzielanie gruntów pod drogi publiczne, drogi rowerowe i drogi wodne, budowa, utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i urządzeń transportu publicznego. Oznacza to, że budowa drogi gminnej jako drogi publicznej jest inwestycją celu publicznego z mocy prawa, niezależnie od tego, jaka część mieszkańców gminy będzie z tej drogi korzystać.
Uproszczone zasady i procedury przygotowania i realizacji inwestycji drogowych, określone w ustawie o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, mające na celu przyspieszenie procesu rozwoju infrastruktury drogowej w Polsce, mają zastosowanie do inwestycji mających na celu budowę (rozbudowę) dróg, innych niż drogi wewnętrzne, w rozumieniu ustawy o drogach publicznych. Specjalne zasady przygotowywania i realizacji inwestycji drogowych zgodnie z przepisami ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, mają na celu ułatwienie realizacji inwestycji drogowych jako celu publicznego. Jeśli ustawodawca zdecydowałby się na rozszerzenie zakresu inwestycji drogowych mieszczących się w ramach dróg publicznych, to takie wskazanie (jako odmienne od zakresu określonego w ustawie o drogach publicznych) powinno znaleźć się bezpośrednio w przepisach ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji.
Polecamy również: