Tarczyca, nazywana gruczołem tarczowym, położona jest u dołu szyi przed tchawicą. Ten niewielki narząd z naszym organizmie ma ogromną moc. Część osób z pewnością nie zdaje sobie z tego sprawy, jak wiele dolegliwości może być związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem tarczycy.
Hormony tarczycy
Tarczyca wytwarza hormony tj tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3) oraz kalcytonina. Do ich produkcji niezbędne jest pobieranie odpowiedniej ilości jodu z pożywienia i powietrza. Bez T3 i T4 prawidłowe funkcjonowanie organizmu jest wręcz niemożliwe.
Za prawidłową pracę gruczołu tarczowego odpowiada TSH – hormon wytwarzany w przysadce mózgowej. Do choroby dochodzi zarówno przy ich podwyższonym poziomie jak i obniżonym. Mówimy wówczas o nadczynności bądź niedoczynności tarczycy.
Wpływ T3 i T4 na organizm
Hormony T3 i T4 są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu a ich zakres działania jest bardzo szeroki. Są to m.in.:
- kontrola procesów metabolicznych
- pobudzanie wzrostu kości na długość poprzez stymulację procesów mineralizacji
- działanie na serce, przyspieszanie jego czynności
- stymulacja dojrzewania struktur układu nerwowego
- stymulacja oddychania
- wzmacnianie procesów przemiany materii
- wpływ u kobiet na grubość błony śluzowej macicy
Niedobór T3 i T4
W przypadku niedoboru hormonów T3 i T4 w organizmie czyli niedoczynności tarczycy, występować może ciągłe poczucie zmęczenia oraz zaburzenie nastroju i koncentracji, spowolnienie czynności serca i uczucie zimna, bladość i suchość skóry, tendencja do obrzęków, łamliwość włosów a także nieuzasadniony przyrost masy ciała. Pojawić się mogą również zaparcia i zaburzenia miesiączkowania oraz zmiana tonu głosu i problemy z pamięcią.
Przyczyny niedoczynności tarczycy
- pierwotna niedoczynność tarczycy – patologia tocząca się w obrębie samego gruczołu tarczowego lub wynik niedoboru jodu w środowisku, niedoczynność wrodzona lub konsekwencja stosowania różnych leków, np. amiodaronu. Może to być również wynik przebycia leczenia jodem radioaktywny lub stan po operacji usunięcia tarczycy
- niedoczynność drugorzędowa – wynika z mniejszej produkcji TSH przez przysadkę mózgową
- niedoczynność trzeciorzędowa – zbyt mała ilość hormonu wytwarzanego przez podwzgórze.
Nadmiar T3 i T4
W przypadku nadmiaru T3 i T4 w organizmie czyli przy nadczynności tarczycy, objawy mogą być następujące: przyspieszenie czynności serca, duszność, osłabienie, drżenia mięśniowe, zaburzenia miesiączkowania i drażliwość. To również może być nadmierna potliwość, nietolerancja ciepła, niewyjaśniony spadek masy ciała i biegunki oraz wzmożenie wilgotności skóry.
Przyczyny nadczynności tarczycy
- procesy o charakterze autoimmunologicznym, np. choroba Gravesa-Basedowa
- obecność guzków w miąższu gruczołu tarczowego
- poporodowe zapalenie tarczycy
- nadmierne wydzielanie TSH przez przysadkę mózgową
- nadmierna ilość zażywanych hormonów tarczycy w przypadku pacjentów z niedoczynnością.
Wpływ kalcytoniny na organizm
Kalcytonina wpływa na funkcjonowanie gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Jest to hormon uwalniany, gdy dochodzi wzrostu zawartości wapnia we krwi i odpowiada za jego obniżenie oraz za wzrost poziomu fosforanów. Działanie odwrotne wykazuje parathormon, wytwarzany przez przytarczyce, podnosząc poziom wapnia.
Diagnostyka zaburzeń
Podstawowe znaczenie w diagnostyce zaburzeń odgrywa oznaczenie poziomu TSH we krwi. Na tej podstawie można wstępnie stwierdzić pewne nieprawidłowości. Niski poziom TSH sugeruje istnienie nadczynności tarczycy, natomiast wysoka wartość może wskazywać na niedoczynność. Ponadto wykonuje się również badanie FT3i FT4 z krwi.
W następnej kolejności wykonuje się USG tarczycy. Często badanie to pomaga poznać przyczynę choroby.
Pomiar kalcytoniny wykonywany jest w diagnostyce oraz przy monitorowaniu pacjentów z rakiem rdzeniastym tarczycy. Można powiedzieć, że jest to marker tego nowotworu.
Lekarzem stawiającym diagnozę w zakresie nieprawidłowego działania tarczycy oraz leczącym choroby z tym związane jest endokrynolog. To specjalista, który zajmuje się również zaburzeniami pracy przytarczyc, jajników, jąder, podwzgórza, przysadki, nadnerczy i trzustki. W większości przypadków są to zaburzenia hormonalne.
Jeśli tylko zaczniemy podejrzewać niewłaściwą pracę jednego z tych gruczołów, należy udać się do endokrynologa.
