Nie ma chyba rudzianina, który nie słyszał o Wielkim Piecu! Obiekt ten stanowi istotny element krajobrazu Rudy Śląskiej i jest jedynym tego typu zachowanym zabytkiem na terenie całego województwa śląskiego.
Wielki Piec powstał na terenie obecnej Huty "Pokój” w 1968 roku. Piec ten został wybudowany z przeznaczeniem na wytop surówki w procesie redukcyjnym. Od 1987 roku pracował przy produkcji żelazomanganu. Wygaszono go w 2005 roku, jednak zachowała się cała jego momunemtalna konstrukcja. Ciekawostką może okazać się to, że Wielki Piec wybudowano 19 metrów od miejsca, w którym stoi obecnie, a następnie przesunięto go do obecnej lokalizacji. Dzięki zastosowaniu takiej technologii budowa tego obiektu trwała tylko 105 dni zamiast 1,5 roku. Operację przesuwania obiektu ważącego 1780 ton uznano za jeden z największych sukcesów technicznych huty i była to jedna z pierwszych tego typu operacji w Europie. Uwieczniono ją w Polskiej Kronice Filmowej z tego okresu.
W 2018 roku Wielki Piec stał się własnością miasta
Pod koniec 2012 r. decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach obiekt został wpisany do rejestru zabytków, a po wielu latach starań Wielki Piec Huty "Pokój” w Rudzie Śląskiej dokładnie18 grudnia 2018 roku stał się własnością miasta.
Przy okazji warto napisać kilka słów o Hucie “Pokój”, która znajduje się przy ul. Niedurnego w dzielnicy Nowy Bytom. Została ona założona w 1840 roku przez kupców Dawida Lowenfelda, Moritza Friedlandera i Szymona Lowi pod nazwą Friedens Eisenhutte. Utworzenie huty rozpoczęło proces urbanizacji obecnej centralnej dzielnicy miasta. Duża część zabudowy została wybudowana dla pracowników huty, a niejednokrotnie również przez właścicieli tego zakładu przemysłowego.
Huta “Pokój” największym zakładem
Huta była czołowym tego typu zakładem w kraju, stosującym najnowsze rozwiązania technologiczne. Na terenie Huty “Pokój” w 1884 roku powstała stalownia tomasowska, w 1887 stalownia martenowska. W dwudziestoleciu międzywojennym Huta “Pokój” była największym tego rodzaju zakładem w Polsce. Wytwarzała około 30% produkowanej w Polsce surówki żelaza i około 20% surowej stali, a jej udział w produkcji wszystkich hut górnośląskich stanowił około 40%. Co więcej, w 1933 roku w rudzkiej huce uruchomiono pierwszą walcownię blachy na zimno, w oparciu o wynalazek polskiego inżyniera i wynalazcy Tadeusza Sendzimira, zwanego „Edisonem metalurgii”. Nowy typ walcarki umożliwiał wielokrotne zmniejszenie grubości blachy przy jednorazowym zetknięciu z walcami. Urządzenie to uznawane jest za jeden z przełomowych wynalazków w dziedzinie hutnictwa. Z początkiem 1946 roku do Huty „Pokój” przyłączono zakłady „Łabędy” i „Gliwice” tworząc największą hutę żelaza i stali w Polsce. W skali całego kraju produkowano w niej 28,9% surówki, 22,6% stali oraz 24% wyrobów walcowanych.
W Hucie “Pokój” powstawały konstrukcje służące do budowy niezwykłych obiektów w całym kraju i poza jego granicami, między innymi powstała w niej konstrukcja mostu Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie, fasady stadionu w Kapsztadzie, Portu Lotniczego we Wrocławiu, konstrukcje drogowe, mostowe, architektoniczne oraz konstrukcje przemysłu energetycznego.
Warto dodać, że w lipcu 2020 roku obiekt tenj został wpisany na Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego ERIH - European Route of Industrial Heritage, który obejmuje obiekty z całej Europy, a wśród nich są miejsca związane z górnictwem (np. Narodowe Muzeum Górnictwa Węglowego Anglii), włókiennictwem (np. belgijskie Muzeum Archeologii Przemysłowej i Włókiennictwa), transportem (np. holenderskie Muzeum Tramwajów Parowych Hoorn-Medemblik) czy hutnictwem.
