Spacer śladami Ballestremów i Karola Goduli za nami. W czwartek, 10 sierpnia, za sprawą Koło Przewodników Miejskich i Terenowych Górnośląskiego Oddziału PTTK w Katowicach miłośnicy historii poznali wiele ciekawych opowieści dotyczących dawnych dziejów Rudy Śląskiej i jej mieszkańców.
Szukali śladów Ballestremów w Rudzie Śląskiej
Spacer rozpoczęto pod gmachem dworca PKP w Rudzie 1. Następnie uczestnicy wycieczki pod wodzą przewodniczki Danuty Skowronek z Koła Przewodników Miejskich i Terenowych Górnośląskiego Oddziału PTTK w Katowicach przemaszerowali przejściem podziemnym pod dworcem aż do Szybu „Franciszek”. Przewodniczka wyjaśniła skąd Ballestremowie, czyli rodzina arystokratyczna pochodząca z północnych Włoch wzięli się w Rudzie Śląskiej.
Ballestremowie w 1800 roku weszli w posiadanie dóbr górnośląskich, które otrzymali od rodziny v. Stechow (Fideicommis), zarządzającej dobrami z terenu Pławniowic.
- Ballestremowie byli wojskowymi. Nie znali się na zarządzaniu, dlatego też szukali zdolnych zarządców - mówiła przewodniczka.
Jednym z takich zarządców został Karol Godula. Przekazali mu zarządzanie hutą cynku „Karol” w Rudzie.
Warto dodać, że ród Ballestremów miał olbrzymi wpływ na rozwój terenów, które dziś wchodzą w skład miasta Ruda Śląska. Realizowane przez członków familii inwestycje sprawiły, że zarówno Ruda, jak i Wirek zyskały miano najbogatszych pruskich gmin. To właśnie tu powstała sieć elektryczna i wodociągowa, a także linia tramwajowa, która jest starsza od krakowskiej.
- Pierwszy pociąg na tej trasie przejechał w 1845 roku. Parowozy najpierw sprowadzano z Anglii, a potem z Berlina – mówiła przewodniczka.
Jednym z przystanków na trasie było sanktuarium św. Józefa. Tam o dziejach świątyni opowiedział ks. proboszcz Adam Brzyszkowski. Ważnymi punktami związanymi z Ballestremami są także takie obiekty jak ruiny pałacu Ballestremów i domu Goduli w Rudzie Śląskiej. Władze Rudy Śląskiej przekazały je fundacji „Zamek Chudów”, a w okresie od wiosny do jesieni odbywają się tu rozmaite wydarzenia.
Ród Ballestremów na Górnym Śląsku
Przypomnijmy, że ród Ballestremów był jednym z najbardziej wpływowych i bogatych na Górnym Śląsku. Postacią szczególnie ważną w historii Rudy Śląskiej był hrabia Franciszek II Ballestrem, który urodził się 5 września 1834 roku w Pławniowicach. Jako członek partii „Centrum” był mocno zaangażowany politycznie. W latach 1872-1906, z pięcioletnią przerwą, był posłem do Reichstagu, a od 1898 do 1906 pełnił funkcję jego przewodniczącego. Za zasługi dla społeczności katolickiej w okresie Kulturkampfu w 1873 roku został mianowany tajnym szambelanem papieskim di spada e cappa, był także dziedzicznym członkiem pruskiej Izby Panów oraz rzeczywistym tajnym radcą cesarskim z tytułem excelentia. Z jego polecenia w Rudzie powstały osiedla robotnicze oraz służące rodzinom robotników m.in. szkoła średnia, sześć szkół podstawowych, sala gimnastyczna i szpital oraz ośrodek rekonwalescencyjny w Głuchołazach. Ruda dzięki hrabiemu już w 1889 roku posiadała elektryczne oświetlenie ulic. Hrabia był twórcą założonej w 1900 roku Zakładowej Kasy Oszczędności (gdzie pracownicy jego dóbr mogli lokować swoje składki rentowo-emerytalne) oraz inicjatorem i fundatorem budowy rudzkiego kościoła św. Józefa, w którym jest pochowany. Zmarł 23 grudnia 1910 roku.
Karol Godula - wizjoner i przemysłowiec Górnego Śląska
Ród Ballestremów stał się jedną z najbogatszych familii na Górnym Śląsku dzięki genialnemu zarządzaniu Karola Goduli, który pracował u hrabiego od 1801 roku, od 1814 jako główny ekonom jego dóbr. Karol Godula urodził się 8 listopada 1781 roku w Makoszowach, a zmarł 6 lipca 1848 roku we Wrocławiu. Naukę rozpoczął w szkole ludowej w Przyszowicach, skąd trafił do gimnazjum cystersów w Rudach Wielkich, a potem uczęszczał do liceum w Opawie.
Kiedy podjął pracę dla Ballestrema przeniósł się do Rudy, z którą był związany do końca życia. Był pierwszym na Górnym Śląsku przemysłowcem, który urzeczywistnił ideę współdziałania różnych gałęzi przemysłu - powiązał ze sobą rolnictwo, leśnictwo, eksploatację glinki, transport, górnictwo i hutnictwo oraz handel. Należał do pierwszych indywidualnych przedsiębiorców, którzy zbudowali domy mieszkalne dla robotników swoich zakładów. Dla swoich pracowników wprowadził też bezpłatną opiekę lekarską. Zbudował imperium przemysłowe na skalę europejską, którego inwentaryzacja zajęła 298 prawnikom pół miesiąca. Wielkość tego majątku jest różnie szacowana. Najbardziej prawdopodobna jest suma 2 milionów talarów, czyli 7 260 000 zł w złocie.
Ogółem na majątek Karola Goduli składało się 19 kopalń galmanu, 40 kopalń węgla kamiennego, 3 huty cynku, udziały w innych zakładach górniczo - hutniczych, majątki ziemskie:
- Szombierki,
- Orzegów,
- Bujaków,
- Bobrek
- Paniowy.
Prawie całość swojego majątku zapisał swojej wychowance, Joannie Gryzik, późniejszej hrabinie Schaffgotsch, która nazywana jest śląskim Kopciuszkiem.
