Dawniej mieściła się tu Fabryka Margaryny, dziś pogrążony w ruinie zabytkowy budynek stoi pusty. Obiekt oklejony jest tablicami ostrzegającymi, że grozi zawaleniem, tuż obok niego znajduje się jeden z popularnych marketów, a już niedługo podróżni będą korzystali z przystanku autobusowego, który powstaje w jego bezpośrednim sąsiedztwie. A jaki jest jego stan techniczny?
Była fabryka, jest ruina
Budynek położony przy ul. Piastowskiej 5 w Rudzie Śląskiej to obiekt zabytkowy. Posiada murowaną elewację z cegły ceramicznej w układzie „krzyżowym", a partia cokołu utrzymana jest w układzie wozówkowym". Cokół od frontu jest wyłożony kamiennymi ciosami w układzie opus incertum, z szeregiem sześciu dwuskokowych przypór wykonanych z cegły, zlokalizowanych po wschodniej stronie elewacji na długości ryzalitu bocznego. Ryzalit centralny elewacji głównej i ryzalit elewacji tylnej wzbogacone zostały detalem w postaci dwudzielnego łuku kotarowego zakończonego płasko i obramień okiennych wykonanych z cegły profilowanej.
Jak sądzono, gmach wzniesiony przy ul. Piastowskiej 5 w Rudzie Śląskiej został wybudowany w 1923 roku.
- (...) budynek dawnej Fabryki Margaryny został wzniesiony w 1923 roku w stylu modernizmu dla zakładów Oberschlesiches Fett und Margarinewerke według projektu z sierpnia 1922 roku. Jako sporządzający projekt podpisany jest starszy inżynier F. Barth, jako wykonawca architekt i mistrz murarski Bruno Iwański – czytamy w decyzji w sprawie wpisania obiektu do rejestru zabytków z października 2018 roku.
Okazuje się, że jego historia jest dłuższa. Jak wyjaśnia Marta Lip-Kornatka, starszy inspektor w Biurze Miejskiego Konserwatora Zabytków w Rudzie Śląskiej, „w świetle obecnych ustaleń wydaje się, że w roku 1923 nastąpiła jedynie przebudowa obiektu (a nie budowa, jak to jest napisane w decyzji)”.
- Środkowa, najbardziej dekoracyjna część obiektu jest zapewne wcześniejsza i pochodzi z początku XX wieku. Od roku 1923 obiekt był siedzibą Górnośląskiej Fabryki Tłuszczów i Margaryny "Silesia", wcześniej znajdowała się tutaj chłodnia obsługująca pobliskie jatki – podkreśla pani Marta Lip.
W okresie międzywojennym działała tu spółka „Unikor" (Zjednoczona Fabryka Przetworów Mięsa i Tłuszczów), a kiedy zbankrutowała, w gmachu ulokowano garbarnię. Po II wojnie światowej mieściły się tu magazyny i kuchnia dla biednych, a później - Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane, a następnie Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych, które pozostało w obiekcie do 2007 roku. W tym też roku budynek został przejęty przez Aldi Spółkę z.o.o z siedzibą przy ulicy Niedźwiedziniec 10 w Chorzowie. Rok później nastąpiły tu wielkie zmiany.
- (...) wyburzono wszystkie dobudowane do pierwotnego budynku obiekty, łącznie z tymi, które powstały na podstawie projektu z września 1923 roku. Teren działki uporządkowano i wybudowano na nim jednokondygnacyjny obiekt handlowy. Budynek fabryki margaryny nie został wówczas odpowiednio zabezpieczony, a w latach 2008-2012 usunięto z niego wszystkie instalacje, zamurowano cześć otworów okiennych i zdemontowano drzwi. Wyłączono go również z użytkowania, w związku z czym jego stan techniczny ulegał od tego czasu systematycznemu pogorszeniu – wskazano w decyzji w sprawie wpisania obiektu do rejestru zabytków z października 2018 roku.
Budynek znajduje się w rękach prywatnych. Zrobiło się o nim głośno, kiedy przystąpiono do prac zmierzających do utworzenia obok niego zatoki autobusowej. Mieszkańcy Rudy Śląskiej obawiają się, że usytuowanie przystanku autobusowego w pobliżu budynku położonego przy ul. Piastowskiej 5 może zakończyć się fatalnie. Podnoszone są argumenty wskazujące, że grozi on zawaleniem. Rudzianie wskazują, że zabezpieczenia nie są wystarczające. Utworzenie zatoki autobusowej w tym miejscu było planowane już wiele lat temu. Związane jest to z faktem, że w okolicy znajdują się dwa supermarkety, dworzec PKP czy park.
Jaki jest stan techniczny budynku przy ul. Piastowskiej?
O opinię poprosiliśmy Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Rudzie Śląskiej.
Jak zaznacza Monika Oleszycka z Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego, w Rudzie Śląskiej budynek dawnej fabryki margaryny przy ul. Piastowskiej 5 w Rudzie Śląskiej nie jest użytkowany, został wygrodzony i zabezpieczony przed dostępem osób postronnych. Dodajmy, że obiekt ten jest wpisany do rejestru zabytków.
Przeprowadzone zostało postępowanie administracyjne w sprawie stanu technicznego części piwnicznej (podziemnej) dawnej fabryki margaryny, która położona jest poza obrysem murów zewnętrznych (na działkach o numerach geodez. 2473/44 i 2472/244) i 9 września 2021 roku wydano decyzję, na mocy której nakazano właścicielowi budynku dawnej fabryki margaryny, wykonać wskazane roboty budowlane, mające na celu zapewnienie nośności ściany południowej i zachodniej budynku jw., zlicowanej z elewacjami południową i zachodnią, poprzez wzmocnienie strefy przejazdu (południowej) oraz parkingowej po zachodniej stronie budynku.
- W decyzji tej, do czasu wykonania robót budowlanych wskazanych powyżej, nakazano wyłączyć z użytkowania strefę przejazdu, zlokalizowaną na działce 2173/44 dla samochodów o nośności powyżej 18t. oraz strefę parkingu zlokalizowaną po zachodniej stronie budynku nad piwnicami poza obrysem budynku, zlokalizowaną na działce o nr geodez. 2173/44 – czytamy w piśmie, które otrzymaliśmy od PINB.
Budynek przy ul. Piastowskiej 5 wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Oznacza to, że znajduje się także pod opieką Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, bowiem podlega prawnej ochronie konserwatorskiej w obrysie murów zewnętrznych wraz z przyporami.
PINB 29 czerwca 2023 roku wydał decyzję nakazującą użytkownikowi wieczystemu, któremu przysługuje prawo własności budynku stanowiącego odrębną nieruchomość, tj. nieużytkowanego budynku dawnej Fabryki Margaryny, położonego na nieruchomości przy ul. Piastowskiej 5 w Rudzie Śląskiej wykonanie, w terminie do dnia 31.07.2023 r., robót zabezpieczających mających na celu usunięcie zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia.
Zalecono:
- zamurowanie otworu drzwiowego w ścianie zewnętrznej południowej budynku i otworu wybitego w ścianie zewnętrznej zachodniej budynku położonego jw., na grubość co najmniej 12 cm,
- uzupełnienie brakującego ogrodzenia od strony południowej na wysokość minimum 1,50 m,
- usunięcie gruzu zalegającego na siatkach zabezpieczających zawieszonych pod dachem.
- Ponadto nakazano umieścić na wszystkich elewacjach budynku (pierwszej kondygnacji nadziemnej), zawiadomienie o stanie zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia – wylicza inspektor Monika Oleszycka z Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego.
Stan prac można zobaczyć na zdjęciach, które zostały wykonane 10 sierpnia 2023 roku. Od strony parkingu znajdującego się przy popularnym markecie budynek został odgrodzony i zabezpieczony, a samochody mogą parkować w bezpiecznej odległości od gmachu. Rudzianie zaniepokojeni utworzeniem zatoki autobusowej w pobliżu wspomnianego obiektu zwracają uwagę, że wykonane zabezpieczenia są niewystarczające od strony ulicy. Do oddania przystanku do użytku zostało jednak jeszcze trochę czasu, może uda się poprawić bezpieczeństwo.
