Wirek
Obecny Wirek wzmiankowany jest w urbarzu z 1603 r. W 1661 r. występuje jako Nowa Wiesz. Wieś powstała nad Kochłówką (Potokiem Bielszowickim).
Już wcześniej, w 1594 r., czeski dokument wymienia wzgórze zwane Wirek.
Herb Nowej Wsi przedstawiał osełkę, strug i kowadło. Niemiecka nazwa Nowej Wsi brzmiała Neudorf zaś Wirka - Antonienhotte.
Pierwotna Nowa Wieś leżała w okolicach obecnych ulic 1 Maja, Magdziorza i Bielszowickiej. Wirek zaś to rejon ulic sienkiewicza i Dąbrowskiego.
W 1802 r. powstała tu kopalnia węgla 'Gottessegen' (Błogosławieństwo Boże), z której zachował się do dziś budynek nadszybia szybu 'Aschenborn" (Andrzej) z lat 70-tych XIX wieku w formie nawiązującej do baszty obronnej - unieruchomiony w 1926 r.
W 1805 r. uruchomiono hutę żelaza Antonia ('Antonienhotte") - nazwa pochodziła od imienia żony hr. Łazarza Henckla von Donnersmarck (z domu Praschma). Jako przestarzała, została ona zlikwidowana w latach 90-tych XIX wieku. Znajdowała się w okolicy obecnych ulic Katowickiej i Zdziebkowskiej. Nazwę huty przeniesiono jako urzędową na całą osadę Wirek. Na terenie Wirku prowadziła działalność produkcyjną huta cynku 'Hugo" w latach 1812-1932 (zachowały się z niej dwie hale przy obecnej ul. Katowickiej) i 'Liebe-Hoffnung" (Miłość-Nadzieja). Ta ostatnia działała od I połowy XIX wieku do 1925 r.; w 1934 r. urządzono w niej halę targową - obecnie służy jako spichlerz.
Przy hucie 'Liebe-Hoffnung' działała jakiś czas fabryka wyrobów ceramicznych (pochodzi z niej głowa Chrystusa na kaplicy naprzeciw kościoła parafialnego).
Zabudowa rozrastała się o kolonie robotnicze; w latach 1852-53 powstała kolonia przy obecnej ul. Katowickiej, potem przy ul. 1 Maja i Bytomskiego; w 1870 r. zbudowano zachowaną do dziś kolonię Ficinus przy ul. Kubiny, w 1873-74 kolonię przy ul. Robotniczej.
W 1856 r. powstała szkoła w Wirku (w budynku dawnego więzienia przy obecnej ul. Tuwima).
W 1863 r. wybudowano szkołę w Nowej Wsi. Tamże w 1896 powstał kolejny budynek, służący później jako bursa gimnazjalna i następny w 1902 r. W 1937 zbudowano obecną szkołę nr 10.
Tuż przed l wojną światową oddano do uźytku przy obecnej ul. Licealnej budynek mieszczący w latach 20-tych seminarium nauczycielskie, a od 1933 gimnazjum i liceum. Został on rozebrany w latach 70-tych.
W 1855-56 wybudowano tu więzienie z kaplicą św. Wawrzyńca. Gmach słuźył swoim celom do 1867 r. W tym roku urządzono kościół w kaplicy więziennej. Od 1859 uźywany był też przez ewangelików. Parafię katolicką powołano do życia w 1869 r.
W latach 1873-1874 zbudowano mały orientowany kościół (stał przed wejściem do obecnego). Dopiero w latach 1907-09 wzniesiony został obecny okazały kościół w stylu neogotyckim według projektu Ludwika Schneidera pw. św. Wawrzyńca i św. Antoniego.
W 1891 r. Żydzi zbudowali synagogę usytuowaną przy obecnej ul. Kupieckiej, powołując jednocześnie samodzielną gminę wyznaniową.
W 1902 zbudowano kościół ewangelicki według projektu architekta Feliksa Henry z Wrocławia. W ten sposób obok siebie stanęły świątynie trzech wyznań. Niestety, synagoga została zniszczona przez nazistów w 1939 r.
W 1937 r. urządzono kościół św. Andrzeja Boboli w nieistniejącej juź dawnej sali kinowej u zbiegu obecnych ulic 1 Maja i Bielszowickiej.
W 1924 r. obszar dworski Wirek włączono do gminy Nowa Wieś tworząc jedną gminę wiejską Nowa Wieś.
W latach 1929-30 wybudowano nowy ratusz (obecnie budynek Sądu Rejonowego).
W 1947 r. gminę Nowa Wieś przemianowano na Wirek, nadając jej w 1949 r. prawa miejskie.
W 1951 r. włączono Wirek do Nowego Bytomia, zaś w 1959 ostatecznie do miasta Ruda Śląska.
Jednym z ważniejszych urzędów w Wirku jest siedziba Sądu Rejonowego. W dzielnicy tej, znajduje się Miejska Biblioteka Publiczna, która posiada największe zbiory wszelkiego rodzaju literatury.
Wirek jest największą siedzibą handlu w Rudzie Śląskiej. Słynie z targów odbywających się od wielu lat w każdy czwartek.
Ważniejsze zabytki architektury:
- kościół pod wezwaniem Świętego Wawrzyńca
- kościół ewangelicko-augsbusrki pod wezwaniem Odkupiciela
- szyb "Andrzej" dawna kolonia robotnicza "Ficinus" przy ul. Kubiny
- domy robotnicze przy ulicach Katowickiej, 1-go Maja oraz Ściegiennego - tzw. "Werdon"
- kamienice wzdłuż ulic 1-go Maja, Sienkiewicza, Dąbrowskiego
Tekst pochodzi ze strony www UM Ruda Śląska http://www.rudaslaska.pl